ሰው ሠራሽ የሆነው “ፍጹም ቋንቋ” እንዴት ለዱር አበባ ሊረታ ቻለ?

የውጭ ቋንቋ መማር በጣም ከባድ እንደሆነ አስበው ያውቃሉ?

የማያልቁ ቃላት፣ ለመረዳት የሚያዳግት ሰዋስው፣ እና የተለያየ እንግዳ የሆኑ አነባበቦች። እኛ የምንደክመው ከተለያየ ባህላዊ ዳራ ካላቸው ሰዎች ጋር ለመነጋገር እና ትልቁን ዓለም ለማየት ተስፋ በማድረግ ነው።

በዚህ ጊዜ፣ አንድ ሃሳብ ሊመጣላችሁ ይችላል፡ በዓለም ላይ እጅግ በጣም ቀላል፣ አመክንዮአዊ፣ እና ሁሉም ሰው አንድ ጊዜ ሲማረው ወዲያው የሚገባቸው ሁለንተናዊ ቋንቋ ቢኖር ምንኛ ጥሩ ነበር?

የለም! ከመቶ ዓመት በፊት፣ አንድ ሰው ይህን ሃሳብ እውን አድርጎታል። ኤስፔራንቶ (Esperanto) ይባላል።

ፈጣሪው የፖላንድ ሀኪም ሲሆኑ፣ ከተለያዩ ቋንቋዎች ተናጋሪዎች መካከል ባለመግባባት ምክንያት የሚፈጠሩ ግጭቶችን ተመልክተዋል። ስለዚህ፣ ክፍተቶችን ለማጥፋት እና ዓለምን ለማገናኘት ገለልተኛና ለመማር ቀላል የሆነ ቋንቋ ለመፍጠር አሰቡ።

ይህ ሃሳብ ፍጹም እንከን የለሽ ይመስላል። የኤስፔራንቶ ሰዋስው ህጎች በአንድ ከሰዓት በኋላ ሊጠናቀቁ እንደሚችሉ ይነገራል፣ አብዛኛው የቃላት ዝርዝሩ ከአውሮፓ ቋንቋዎች የመጣ በመሆኑ ለብዙ ሰዎች በጣም ተስማሚ ነው።

ሆኖም ግን፣ ከአንድ ምዕተ ዓመት በላይ ካለፈ በኋላ፣ ይህ “ፍጹም መፍትሔ” በአብዛኛው ሰው ዘንድ የተረሳ ሲሆን፣ በቋንቋ አፍቃሪዎች ክበብ ውስጥ የጥቂቶች ፍላጎት ሆኖ ቀርቷል።

ለምን?

መልሱ ቀላል ነው፡ ምክንያቱም በጥንቃቄ እንደተሰራ የፕላስቲክ አበባ ነው።

ፍጹም፣ ግን ያለ መዓዛ

አንድ የፕላስቲክ አበባ በዓይነ ሕሊናችሁ አስቡ። በቀለማት ያሸበረቀ፣ ፍጹም ቅርጽ ያለው፣ መቼም የማይደርቅ፣ እና ውሃ ማጠጣትም ሆነ ማዳበሪያ የማይፈልግ ነው። ከማንኛውም አንግል ሲታይ፣ “አበባ” የሚለውን ትርጉም ያሟላል፣ አልፎ ተርፎም ከእውነተኛ አበባ ይበልጥ “መደበኛ” ነው።

ግን መቼም አትወዱትም።

ምክንያቱም ሕይወት የለውም፣ ነፍስ የለውም። በነፋስና በዝናብ ውስጥ አፈር ውስጥ ስር የመስደድ ታሪክ የለውም፣ ከዚህም በላይ ንቦችንና ቢራቢሮዎችን የሚስብ ልዩ መዓዛ የለውም።

ኤስፔራንቶ፣ በዚህ የቋንቋ ዓለም ውስጥ ያለ የፕላስቲክ አበባ ነው። ሰዋስው የተስተካከለ፣ አመክንዮው ግልጽ፣ እና ሁሉንም “መደበኛ ያልሆኑ” ችግሮችን ያስወገደ ነው። ግን ቋንቋ፣ መረጃ ለመለዋወጥ ከሚያገለግል ቀዝቃዛ መሳሪያ የዘለለ ነው።

የቋንቋ እውነተኛ ሕይወታዊነት፣ በልዩ “መዓዛው” ውስጥ ነው — ያም ባህል ነው።

አዲስ ቋንቋ ለመማር ለምን እንፈልጋለን?

እኛ እንግሊዝኛ የምንማረው የመመሪያ መጽሐፍትን ለመረዳት ብቻ አይደለም፣ ነገር ግን የምንወዳቸውን የእንግሊዝኛ ዘፈን ግጥሞች ለመረዳት፣ የቅርብ ጊዜውን የሆሊዉድ ፊልም ለማየት፣ እና ያንን ቀልድና የአስተሳሰብ ዘይቤ ለመረዳት ነው።

ጃፓንኛ የምንማረው በአኒሜሽን ውስጥ ያለውን የበጋ ፌስቲቫል በራሳችን ተሞክሮ ለመለማመድ፣ በሙራካሚ ሃሩኪ ጽሑፎች ውስጥ ያለውን የብቸኝነት ስሜት ለመረዳት፣ እና በጃፓን ባህል ውስጥ ያለውን የእጅ ጥበብ መንፈስ ለመረዳት ነው።

በቻይንኛ ቋንቋ ውስጥ ያሉት ቃላት እንደ “ጂያንግሁ” (Jianghu)፣ “ዩዋንፈን” (Yuanfen)፣ “ያንሁኦጪ” (Yanhuoqi)፣ በእንግሊዝኛ ደግሞ “ኮዚ” (Cozy) እና “ማይንድፉልነስ” (Mindfulness) የመሳሰሉት፣ ከኋላቸው በሺህ የሚቆጠሩ ዓመታት ታሪክን፣ አፈ ታሪክን፣ ልማዶችንና የአኗኗር ዘይቤዎችን አዳብረዋል።

ይህ ነው የቋንቋ እውነተኛ ውበት፣ እናም እኛን በርካታ ችግሮችን ተሻግረን እንድንማር የሚስበው “መዓዛው”።

ኤስፔራንቶ ግን፣ በቤተ ሙከራ ውስጥ የተፈጠረው ይህ “ፍጹም አበባ”፣ ይህ ሁሉ የጎደለው ነው። የአንድን ብሔር የጋራ ትዝታ አልያዘም፣ አብሮ የኖረበት ስነ-ጽሑፍ፣ ሙዚቃ እና ፊልም የለውም፣ ከዚህም በላይ በጎዳናዎችና በየሰፈሩ የሚተላለፉ አስቂኝ ንግግሮችና ቀልዶች የሉትም።

ፍጹም ነው፣ ግን ጣዕም የለውም። ሰዎች ለመሳሪያ ሲሉ አክራሪ አይሆኑም፣ ነገር ግን ለባህል ይማረካሉ።

የምንፈልገው አንድነትን ሳይሆን ግንኙነትን ነው።

ታዲያ ያ “ዓለም አቀፍ ትስስር” የሚለው ህልም ስህተት ነበር ማለት ነው?

አይ፣ ህልሙ ትክክል ነበር፣ የተግባር መንገዱ ብቻ ማሻሻል ያስፈልገዋል።

የምንፈልገው በዓለም ላይ ያሉትን የተለያየ ቀለምና ቅርጽ ያላቸውን “የዱር አበቦችን” በአንድ “የፕላስቲክ አበባ” መተካት ሳይሆን፣ ሁሉንም የአትክልት ስፍራዎች የሚያገናኝ ድልድይ መገንባት ነው። ለመግባባት ምቾት ሲባል ከእያንዳንዱ ቋንቋ በስተጀርባ ያለውን ልዩ ባህልና ታሪክ አሳልፎ መስጠት የለብንም።

ባለፉት ጊዜያት፣ ይህ እጅግ የራቀ ይመስላል። ግን ዛሬ፣ ቴክኖሎጂ ይህን ህልም ይበልጥ በሚያምር መንገድ እውን እያደረገው ነው።

እንደ Lingogram ያሉ መሳሪያዎች፣ ግሩም ምሳሌ ናቸው። ይህ በአርቴፊሻል ኢንተለጀንስ (AI) የሚተረጎም የውይይት መተግበሪያ ሲሆን፣ በራስዎ የእናት ቋንቋ፣ ከዓለም አቀፍ ከማንኛውም ስፍራ ካለ ሰው ጋር በነጻነት እንዲነጋገሩ ያስችልዎታል።

በቻይንኛ “ያንሁኦጪ” (Yanhuoqi) ሲሉ፣ ሌላው ወገን ወዲያውኑ በጣም ተገቢውን ትርጉም እና ማብራሪያ ማየት ይችላል። የቋንቋ ሊቅ መሆን ሳያስፈልግዎት፣ የሌላውን ባህል እውነተኛ ይዘት በቀጥታ ሊሰማዎት ይችላል።

የእያንዳንዱን ቋንቋ ልዩ “መዓዛ” አላጠፋም፣ ይልቁንም የሌላ አበባን መዓዛ ይበልጥ በቀጥታ እና በቀላሉ እንዲያሸቱ ያስችልዎታል።

ይህ ምናልባት ዓለምን ለማገናኘት የተሻለ መንገድ ነው፡ ልዩነቶችን ማጥፋት ሳይሆን፣ እያንዳንዱን ልዩነት መቀበልና መረዳት።

በመጨረሻም፣ እውነተኛ መግባባት የሚጀምረው የአንዳችንን የሌላችንን ልዩነት ለማድነቅ ፈቃደኛ ስንሆን ነው።