Ahaztu buruz ikastea! Familia-ikuspegi honekin, edozein atzerriko hizkuntza menperatuko duzu erraz.

Sentipen hori izan al duzu inoiz: atzerriko hizkuntza berri bat ikasteko erabakia hartu, eta hitz itsaso batean murgildu zara, zeure burua araurik gabeko telefono-liburu bat buruz ikasten ariko bazina bezala sentituz? Hitz bakoitza ezezagun isolatu bat bezalakoa da, eta ezinezkoa egiten zaizu gogoratzea.

Hori guztiz ohikoa da. Gehienok gaizki ulertu dugu 'ikasi' kontzeptua, pentsatuz hizkuntza bat ikastea memoriaren aurkako borroka gogor bat dela.

Baina zer gertatuko litzateke esango banizu, loturarik ez duten itxura duten hizkuntza horiek, egiazki «senideak» direla?

Imajinatu hizkuntza familia handi bat bezala

Imajinatu familia-bilera handi batean parte hartu duzula. Bertaratutako senide gehienak ez dituzu ezagutzen; iparraldeko lehengusu bat dago, eta hegoaldeko urruneko lehengusina bat ere bai. Hasieran, aurpegi ezezagunak ziren denak.

Baina hitz egiten ari zarelarik, bat-batean deskubritu duzu lehengusu altu horren barrea zure aitarena bezalakoa dela. Lehengusina horrek ipuinak kontatzeko duen modua, zure izebaren kopia bat besterik ez da. Are gehiago, denek gustuko duzue zapore bereko janaria.

Bat-batean, jada ez dira ezezagunak. «Familia-geneak» ikusi dituzu: itxura ezberdinen azpian ezkutatzen diren antzekotasunak.

Hizkuntzak ikastearekin ere berdin gertatzen da.

Europako eta Asiako hizkuntza asko «hizkuntzaren arbaso» beretik datoz guztiak, «Aitzinindoeuroparra» deitzen dioguna. Familia handi baten arbaso bat bezala, haren ondorengoak milaka urtetan hedatu dira, mundu osora migratuz.

Denborarekin, Frantzian bizi diren ondorengoak frantsesez hitz egiten hasi ziren, Alemanian bizi direnak alemanez, Iranen urrun daudenek persieraz, eta Indian daudenek hindiz. Haien hizkuntzak erabat desberdinak dirudite, baina arretaz behatzen baduzu, belaunaldiz belaunaldi transmititu diren «familia-gene» horiek aurkituko dituzu.

Bihurtu 'hizkuntza detektibe' bat, eta ez 'memoria-makina' bat

«Familia» kontzeptu hori duzunean, ikastea lan gogor bat izatetik detektibe-joko interesgarri bat izatera pasatzen da. Zure zeregina jada ez da buruz ikastea, baizik eta arrastoak bilatzea.

Begiratu «familia-ezaugarri» hauek:

• «Aita» belaunaldiaren sekretua:

  • Ingelesa: father
  • Alemana: Vater
  • Latina: pater Ikusten duzuenez, f-v-p, soinu horiek antzekotasun harrigarria dute «aita» hitzean. Familiako kideen sudurreko orban bera bezalakoak dira.

• «Gauaren» kodea:

  • Ingelesa: night
  • Alemana: Nacht
  • Gaztelania: noche
  • Frantsesa: nuit Ikusten al duzu? n eta t/ch-ren konbinazioa, familia honen hitz egiteko ahoskera berezia bezalakoa da.

• «Bat»-aren ondarea:

  • Ingelesa: one
  • Gaztelania: uno
  • Frantsesa: un
  • Alemana: ein Denek partekatzen dituzte antzeko bokal eta sudurkari soinuak.

Hiztegia horrela ikusten hasten zarenean, konturatuko zara ez zaudela 100 hitz isolatu ikasten, baizik eta hitz bakar baten 10 «dialekto» bertsio ikasten. Haien artean erregulartasunak eta loturak daude, eta oroimenaren zama berehala arintzen da.

Zergatik sentitzen dira hizkuntza batzuk 'estralurtarrak' bezala?

Noski, «bere kabuz doazen» senide batzuk ere topatuko dituzu. Adibidez, metodo hau gogotsu erabiliz finlandiera edo hungariera ikasten saiatzen zarenean, erabat alferrikakoa dela ikusiko duzu.

Zergatik? Familia honetako kideak ez direlako, besterik gabe!

Finlandiera eta hungariera erabat desberdina den beste «uraldar hizkuntza» familia batetik datoz. Horrek azaltzen du zergatik sentitzen diren hain «ezezagunak» eta «zailak» guretzat. Hori ez da haien konplexutasunaren ondorioz, baizik eta haien «geneak» guk ezagutzen ditugun hizkuntzenak ezberdinak direlako, erabat.

Ikusten duzuenez, hizkuntza-familia ulertuta, ikasteko bide laburrak aurkitzeaz gain, ikaskuntzaren zailtasun nagusiak non dauden ere ulertuko duzu. Jada ez zara «ikasi ezinagatik» frustratuko, baizik eta argi ikusiko duzu: «Ai, ez gara familia berekoak!»

Gaurtik aurrera, aldatu ikasteko modua

Beraz, hurrengoan atzerriko hizkuntza liburu bat irekitzen duzunean, ez ezazu zeregin bat bezala hartu.

Ikusi ezazu familia-altxor mapa bat bezala.

• Loturak bilatu: Hitz berri bat ikusten duzunean, ez zaitez presaka buruz ikasi. Galdetu zeure buruari: Ezagutzen dudan hitz baten antza al du? Idazkeran ba al dago patroi ezagunik?
• Ezberdintasunak besarkatu: Erabat ezezaguna den hizkuntza bat topatzen duzunean, balioetsi haren berezitasuna. Badakizu beste familia urrun eta liluragarri batetik datorrela.
• Ausardiaz komunikatu: Hizkuntza, azken finean, komunikatzeko da. Nahiz eta «familia-hitz» gutxi batzuk bakarrik ezagutu, erabili ausardiaz.

Noski, hizkuntza-familia zabal hau esploratzen ari garenean, laguntzaile on bat behar dugu beti. Batez ere, «hizkuntza-familia» ezberdinetako lagunekin komunikatu nahi duzunean, itzulpen-tresna on bat beti prest dagoen gida jakintsu bat bezalakoa da.

Horregatik gomendatzen dugu Lingogram. Ez da txat-aplikazio bat soilik; bere barneko adimen artifizialeko itzultzaileak munduko edozein txokotako jendearekin modu errazean komunikatzeko aukera ematen dizu. Beste pertsona zure «senide hurbila» (adibidez, gaztelania) den ala ez, edo beste «familia» batetik (adibidez, finlandiera) datorren, erraz has dezakezu elkarrizketa, hizkuntza-hesiak kultur zubietan bihurtuz.

Hizkuntzak ikastearen benetako gozamena ez dago zenbat hitz gogoratzen dituzun jakitean, baizik eta mundu honen atzean ezkutatzen diren lotura zoragarriak aurkitzean.

Horrek ulertarazten dizu, gizakiok, hizkuntza eta azal kolore ezberdinak izan arren, jatorrira itzuli eta gero, agian denok egon garela teilatu beraren azpian, istorio bera partekatuz.