Zergatik da hain neketsua japoniarrekin hitz egitea? Ez ikasi buruz, "Harremanen Mapa" batek berehala ulertaraziko dizu.

Sentitu al duzu inoiz hori?

Jende berriarekin hitz egitean, batez ere kultura desberdinetako lankide edo bezeroen aurrean, beti ibiltzen zara kontu handiz, izotz gainean ibiliko bazina bezala. Hitz oker bat esateko beldur, giroa bat-batean deserosoa bihurtuko ote den beldur, barrutik otoitz eginez: "Ama, esan dudan hori ez al zen gehiegi kasualitatekoa?"

Batez ere japoniera ikastean, "Keigo" (ohorezko hizkera) konplexuaren aurrean, jende askok zuzenean amore ematen du. Guztiek "esan" esan nahi badute ere, zergatik daude 「言う」「言います」「申す」「おっしゃる」 bezalako hainbeste bertsio?

Nahasketa bera baldin baduzu, hau esan nahi dizut: arazoa ez dago zure hizkuntza ez dela nahikoa ona, edo memoria txarra duzula.

Arazoa da guztiok ohituta gaudela hizkuntza "itzulpen-ariketa" gisa ikustera, baina ahaztu egiten dugu komunikazioaren atzean dagoen "mapa sozial" ikusezina.

Komunikazioa ez da itzulpena, kokapena baizik

Imajinatu "pertsonen arteko harremanen GPS" bat erabiltzen ari zarela. Jendearekin komunikatzen zaren bakoitzean, lehenik bi koordenatu kokatu behar dituzu:

1. Ardatz bertikala: Botere-distantzia (Zu zaude goian, ala ni nago goian?)
2. Ardatz horizontala: Distantzia psikologikoa (Gu "barrukoak" gara, ala "kanpokoak" gara?)

"Botere-distantzia" gizarte-egoerari, adinari edo lan-hierarkiako harremanei dagokie. Zure nagusia, bezeroa, adinekoa, guztiak zure "goian" daude; zure lagunak, pareko lankideak, maila berean daude.

"Distantzia psikologikoa" harremanen hurbiltasunari edo urruntasunari dagokie. Familia, lagun minak zure "barrukoak" dira (japonieraz uchi), ia ez dago sekreturik zuek bien artean, eta interakzio-eredua bat-batekoa eta kasualitatekoa da. Aldiz, supermerkatuko saltzaileak, lehen aldiz ezagutzen dituzun bezeroak, "kanpokoak" dira (japonieraz soto), eta zuek bien arteko interakzioak "gidoi sozial" finkatu bat jarraitzen du.

Mapa honek zein "komunikazio-bide" aukeratu behar duzun erabakitzen du.

Hizkuntza, zuk aukeratutako bidea da

Orain, itzuli gaitezen japonierako hitz gogaikarri horietara:

• Lagun minekin hitz egitean, mapan maila berean zaudete, eta distantzia psikologikoa nulua da. Une honetan, "eguneroko bidea" hartzen duzu, eta 言う (iu) errazena erabiltzen da.
• Arrotzekin edo hain ezagunak ez diren lankideekin hitz egitean, parekoak zarete, baina distantzia psikologiko jakin bat dago. Une honetan, "adeitasun-autobidean" sartu behar duzu, eta 言います (iimasu) erabiltzea da egokiena.
• Zure nagusi handiari edo bezero garrantzitsu bati lana aurkeztean, bera zure "goian" dago, eta "kanpokoa" da. Une honetan, "umiltasun-modura" aldatu behar duzu zure jokabidea deskribatzeko, eta 申す (mousu) erabili zeure burua apaltzeko.
• Aldi berean, nagusi edo bezero horren jokabidea aipatzean, "errespetu-modua" aktibatu behar duzu, eta おっしゃる (ossharu) erabili bestea goratzeko.

Ikusi? Mapa hau ulertzen duzunean, hizkuntza ez da gehiago buruz ikasitako arau bat, harremanen kokapenean oinarritutako aukera natural bat baizik. Ez duzu "hitzak buruz ikasten", "bidea aukeratzen" baizik.

Hau ez da japonieraren logika soilik, edozein kulturatan ere unibertsala da. Pentsa ezazu, ez zenuke lagunekin txantxetan aritzen zaren tonuan hitz egingo elkarrizketatzaile batekin, ezta bezeroekin erabiltzen dituzun adeitasun-hitzak ere gurasoekin. Zeren eta hitz egiten duzun unean, barruan, isilik, kokapena osatu duzu.

Ez izan beldurrik bide okerra hartzeko, saiatu lehenengo mapari begiratzen

Beraz, hizkuntza bat benetan menderatu eta jendearekin lotura sakonak ezartzeko, gakoa ez da gramatika guztia buruz ikastea, baizik eta "mapa-kontzientzia" garatzea.

Hurrengoan urduri sentitzen zarenean, edo nola hasi ez dakizunean, ez zaitez presaka bilatu "esaldi hau nola esaten da ingelesez/japonieraz?".

Pentsa zure buruari galdera batzuk:

• Zer nolako botere-distantzia daukat pertsona honekin?
• Zenbateko distantzia psikologikoa daukagu orain? "Barrukoak" ala "kanpokoak" gara?

Bi galdera hauei argi erantzun diezaiokezunean, zer tonu edo hitz erabili behar den, erantzuna berez agertuko da askotan. Honek edozein gramatika-liburuk baino gehiago balio du.

Jakina, kultura "mapa" ezezagun bat esploratzean, galtzea saihestezina da. Une horretan, gida adimendun batek asko erraztuko litzaizuke. Esate baterako, Lingogram bezalako tresna bat, AI itzulpena integratua duen txat-aplikazio bat da. Kultura eta hizkuntza-arrakalak gainditu behar dituzunean, eta hitzak egokiak diren ala ez ziur ez zaudenean, zure adeitasuna eta errespetua zehaztasunez helarazten lagunduko dizu, mundu osoko jendearekin konfiantzazko harremanak sortu ahal izateko, elkarrizketa hil gabe.

Gogoratu, hizkuntzaren azken helburua ez da perfekzioa, konexioa baizik.

Hurrengoan hitz egin aurretik, ez pentsa bakarrik zer esan, begiratu lehenengo non zaudeten elkarrekin mapan.

Hau da komunikazioaren benetako sekretua.