16 urte, herrialdearen etorkizuna erabakitzeko gai al zara? Alemaniarrak haserre bizian dabiltza dagoeneko horregatik

Sentitu al duzu inoiz horrelakorik?

Nagusiak beti eztabaidan ari dira mahai gainean "gauza garrantzitsuei" buruz —etxebizitzaren prezioak, politikak, nazioarteko harremanak. Eta zuk, gazte bat zaren aldetik, barruan ideia ugari dituzu argi eta garbi, esaterako, ingurumen-arazoekiko antsietatea edo hezkuntza-sistemarekiko desadostasuna, baina hitz bat esaten bezain pronto, beti jasotzen duzu "txikia zara oraindik, ez duzu ulertzen" esaldia.

Badirudi badela ikusezina den marra bat, "helduen" eta "haurren" arteko muga ezartzen duena. Marraren alde honetan, galderarik egiteko eskubiderik ez dago; marraren beste aldean, berriz, erabakiak hartzen dituztenak dira, berez eta naturalki.

Beraz, non marraztu beharko litzateke marra hori zehazki? 18 urterekin, 20 urterekin, ala... 16 urterekin?

Azkenaldian, alemaniarrak biziki eztabaidatzen ari dira horren inguruan: bozkatzeko adina 18 urtetik 16 urtera jaitsi behar ote den.

"Familiako giltzari" buruzko liskarra

Herrialde bat familia handi bat bezala irudika dezakegu, eta boto-eskubidea "familiako giltza" bat bezala.

Iraganean, giltza hori "gurasoen" (adineko herritarren) eskuetan zegoen soilik. Haiek erabakitzen zuten etxeko guztia: apaintzeko estiloa (hiri-plangintza), argindar eta ur gastuak (aurrekontu publikoa), baita aire girotua zenbat gradutan jarri (ingurumen-politikak) ere.

Eta etxeko "haurrek" (generazio gazteek), hemen bizi diren arren eta hurrengo hamarkadetan ere hemen biziko diren arren, ez dute giltzarik. Gurasoen erabakiak pasiboki onartu besterik ezin dituzte egin.

Baina orain, "haurrak" ez dute onartzen.

Greta Thunberg "ingurumen-neska" bezalako munduko gazteek, ekintzekin frogatu dute zenbat axola zaien "etxeko" etorkizuna. Kaleetara atera dira, klima-aldaketarekiko arreta eskatuz —azken finean, "etxea" nagusien erabakiengatik gero eta beroagoa bihurtzen bada, bertan denbora gehien biziko direnak izango dira sufrituena.

2019ko ikerketa batek erakutsi zuen alemaniar gazteen %40k baino gehiagok "interes handia" zuela politikan. Ez dira jada "politikarekiko hotz" den belaunaldia.

Horrela, "guraso" argi batzuek (adibidez, Alemaniako Alderdi Berdea, Alderdi Sozialdemokrata) proposatu zuten: "Zergatik ez diegu giltza bat ematen 16 urteko gazteei ere? Etxe honetaz hainbeste arduratzen direnez, hitza izateko eskubidea izan beharko lukete."

Proposamen horrek berehala iskanbila handia sortu zuen "familiako bilera" horretan.

Kontra zeuden "gurasoak" kezkatuta zeuden: "16 urte? Benetan argi al dute? Engainatuak izango al dira? Jaiak egitean baino ez al dute pentsatuko (arduragabeko botoak emanez), eta etxea nahaspilatu al dute?"

Ez al zaizu ezaguna egiten hau? Hau "txikia zara oraindik, ez duzu ulertzen" esaldiaren bertsio areagotuagoa da.

Etorkizuna erabakitzeko eskubidea, inoiz ez da berezko eskubide ukiezina izan

Interesgarria da, historian zehar, "nork duen giltza hartzeko gaitasuna" irizpidea etengabe aldatu dela.

XIX. mendeko Germaniar Inperioan, 25 urtetik gorako gizonezkoek baino ez zuten boto-eskubidea, biztanleria osoaren %20 baino ez zirenak. Geroago, emakumeek ere eskubide hori lortu zuten. Eta geroago, 1970ean, boto-adina 20 urtetik 18 urtera jaitsi zen.

Ikus, bada, ustezko "heldutasuna" ez da inoiz izan irizpide fisiologiko finkoa, baizik eta etengabe eboluzionatzen ari den adostasun soziala.

Demokraziaren ikerlari batek zehatz-mehatz adierazi zuen: "Boto-eskubidearen arazoa, funtsean, boterearen borroka da."

Adina jaistearen alde dauden alderdi politikoek, jakina, gazteen botoak irabazi nahi dituzte. Baina esanahi sakonagoa dago, gizarte batek "16 urtekoei boto-eskubidea eman behar al zaien" eztabaidatzen hasten denean, funtsean, oinarrizkoagoa den galdera bat birpentsatzen ari baita:

Benetan sinesten al dugu gure hurrengo belaunaldian?

"Prest al zaude?" galdetu beharrean, eman ardura, prestatu dadin

Itzul gaitezen "familiako giltzaren" metaforara.

Kezkatzen gaituena da 16 urteko gazteek giltza lortu ondoren gaizki erabiliko dutela. Baina pentsatu al dugu inoiz beste aukera batean?

Zeren eta giltza eman diozulako hasiko da benetan ikasten "familiako kide" baten ardurak nola hartu.

Bozketa bakar batek komunitatearen ingurunea eta eskolako baliabideak eragin ditzakeela jakitean, orduan izango du motibazio handiagoa gai horiek ulertzeko, hausnartzeko eta epaitzeko. Eskubideek erantzukizunak sortzen dituzte. Konfiantza, berez, hezkuntzarik onena da.

Beraz, arazoaren gakoa agian ez datza "16 urtekoak nahikoa helduak diren ala ez" horretan, baizik eta "prest gauden ala ez eskubideak emanez helduago bihurtzen laguntzeko".

Alemanian gertatzen ari den eztabaida hau, egia esan, mundu osoak aurrean duen gaia da. Ez da boto bat bakarrik, baizik eta etorkizuna nola ikusten dugun eta etorkizuna sortzen duten gazteekin nola egin bidearekin.

Eta globalizazioaren aro honetan, urrutiko ahotsak ulertzea, eta munduko eztabaidetan parte hartzea inoiz baino garrantzitsuagoa bihurtu da. Zorionez, teknologiak oztopoak gainditzen ari da. Adibidez, Lingogram bezalako AI itzultzaile integratua duten txat-tresnek mundu osoko lagunekin erraz komunikatzeko aukera ematen dizute, Alemaniako boto-eskubideari buruz eztabaidatzeko zein etorkizunari buruzko zure iritzia partekatzeko.

Azken finean, etorkizuna ez da herrialde edo belaunaldi bakar baten jabetza. Elkar ulertzen duzunean, mundu hau benetan bihurtzen da gure etxe komuna.