Zergatik da hain 'nahaspilatsua' ingelesezko hitztegia? Munduko sukaldaritza jatetxe bat da, hain zuzen ere.
Ingelesezko hitzak buruz ikastea bereziki mingarria dela iruditu al zaizu inoiz?
Batetik, house eta man bezalako hitz sinple eta zuzenak ditugu, eta bestetik, government eta army bezalako hitz 'sofistikatuak' diruditenak, ahoskeran eta ortografian inolako araurik ez duten 'bitxikeriak' ahaztu gabe. Ingelesezko hizkuntza 'nazioarteko hizkuntza' den heinean, 'hutsa' izan beharko lukeela uste dugu beti, baina zergatik dirudi hain nahaspilatsua ikastean?
Arazoa hor dago, hain zuzen ere. Ingelesezko hizkuntzari buruzko gaizki-ulertu handi bat dugu.
Egia esan, ingelesa ez da inola ere hizkuntza 'garbi' bat. Munduko sukaldaritza jatetxe anitz eta oso bat bezalakoa da.
Hasieran, bertako taberna xume bat besterik ez zen
Imajinatu 'ingeles jatetxe' hau, hasi zenean, etxeko janariak saltzen zituen taberna germaniar xume bat besterik ez zela. Menua oso sinplea zen, bertako muin-muineko hitzez osatua, hala nola man (gizona), house (etxea), drink (edan), eat (jan). Hitz hauek osatzen dute ingelesaren zatirik oinarrizkoena eta nagusiena.
Ordurako ere, taberna txiki hau auzokideei 'gauzak mailegatzen' hasia zen. 'Erromatar Inperio' jatetxe indartsuak, ondoan zegoenak, gauza modernoagoak ekarri zituen, eta horrela, menuari wine (ardoa) eta cheese (gazta) bezalako 'inportatutako produktuak' gehitu zitzaizkion.
Dena aldatu zuen 'sukaldari frantses handia'
Jatetxe honi erabateko eraldaketa ekarri ziona 'zuzendaritza-hartze' bat izan zen.
Duela 1000 urte inguru, 'sukaldari frantses handi' bat, trebetasun handikoa eta gustu finekoa, bere taldearekin batera, indar handiz jabetu zen taberna hartaz. Hori izan zen historian hain ospetsua den 'normandiar konkista'.
Kudeatzaile berriak frantsesez hitz egiten zuten nobleak ziren, eta ez zituzten gustuko jatorrizko bertako plater 'landatar' horiek. Horregatik, jatetxe osoko menua erabat berridatzi zen.
Legeari (justice, court), gobernuari (government, parliament), militariari (army, battle) eta arteari (dance, music) buruzko hitz goi-mailako guztiak ia erabat aldatu ziren frantses dotorearengatik.
Fenomenorik interesgarriena gertatu zen: baserritarrek soroetan hazten zituzten animaliek jatorrizko hitz zaharrak erabiltzen jarraitzen zuten: cow (behia), pig (txerria), sheep (ardia). Baina animalia horiek plater bihurtu eta nobleen mahaira iristen zirenean, haien izenak berehala 'berritu' ziren frantsesezko hitz moderno bilakatuz: beef (behi-haragia), pork (txerri-haragia), mutton (ardi-haragia).
Harrezkero, jatetxe honen menua geruzaz geruza aberastu zen, herriarentzako oinarrizko platerak eta nobleentzako goi-mailako platerak eskainiz. Bi hizkuntzetako hitzak elkarrekin egosi ziren ehunka urtez eltze berean.
Gaur egungo 'munduko sukaldaritza' menua
Mila urte baino gehiagoko bilakaeraren ondoren, jatetxe honek etengabe ekarri ditu osagai eta plater berriak munduko 'sukalde' guztietatik. Estatistiken arabera, gaur egun ingelesaren hiztegiko hitzen %60 baino gehiago 'kanpotik etorritakoak' dira, eta bertako jatorrizko hitzak, berriz, gutxiengo bihurtu dira.
Hori ez da ingelesaren 'akatsa', baizik eta bere punturik indartsuena. Hain zuzen ere, aniztasuna barne hartzeko eta 'integratzeko' ezaugarri horrek bihurtu du bere hiztegia izugarri handia, bere adierazpen-gaitasuna oso aberatsa, eta azkenean munduko hizkuntza izatera iritsi da.
Beste ikuspegi bat hartu, ingelesa ikastea dibertigarria izan dadin
Beraz, hurrengoan hitzak buruz ikasteagatik burua berotzen duzunean, saiatu beste modu batean pentsatzen.
Ez ezazu ingelesezko hitzak sinbolo nahasgarri pila bat bezala buruz ikasi. Ikus ezazu 'munduko sukaldaritza' menu bat bezala, eta saiatu hitz bakoitzaren atzean dagoen 'jatorri-istorioa' deskubritzen.
Hitz berri bat ikusten duzunean, asmatu dezakezu:
- Hitz hau 'sukalde germaniar' xume batetik dator, ala 'frantziar goi-mailako sukalde' dotore batetik?
- Hain sinple eta zuzen dirudi, ala 'noblezia-kutsu' bat darama?
'Esplorazio' jarrera horrekin ikasten hasten zarenean, konturatuko zara, itxuraz loturarik gabeko hitz horien atzean, historia liluragarri bat ezkutatzen dela. Ikastea ez da jada memorizazio aspergarri bat izango, baizik eta abentura interesgarri bat.
Iraganean, hizkuntzen integrazioak ehunka urte behar zituen, eta baita gerra eta konkisten bidez gertatu ere. Gaur egun, ordea, guztiok munduarekin erraz konektatu gaitezke, eta gure ideien integrazio propioa sortu.
Intent bezalako tresna bati esker, ez duzu gehiago historiaren aldaketen zain egon beharrik. Bere AI itzulpen funtzio integratuari esker, munduko edozein txokotako pertsonekin denbora errealean hitz egin dezakezu, hizkuntza-hesiak instant batean apurtuz. Hori itzultzaile pertsonal bat edukitzea bezalakoa da, edozein kultura arteko elkarrizketa askatasunez hasteko aukera emanez.
Hizkuntzaren funtsa konexioa da, iraganean zein orain.