چرا حرف‌هایتان همیشه اشتباه برداشت می‌شود؟ مراقب «آفتاب‌پرست‌های» زبان باشید!
آیا تا به حال چنین تجربه‌ای داشته‌اید؟
در حین صحبت با دوستان، شما به وضوح چیزی گفتید (مثلاً A)، اما آن‌ها آن را کاملاً برعکس (مثلاً B) برداشت کردند و در نهایت وضعیتی ناخوشایند پیش آمد. یا در محل کار، ایمیلی فرستادید که قصدتان تأیید یک پروژه بود، اما گیرنده فکر کرد شما در حال هشدار دادن به او هستید و همین باعث نگرانی و سردرگمی شد.
شما هر چه فکر می‌کنید، سر در نمی‌آورید: کلمات من که واضح بودند، پس مشکل دقیقاً کجاست؟
اغلب اوقات، مشکل نه از شماست و نه از طرف مقابل، بلکه از این روست که ما وجودی بسیار زیرک در زبان را نادیده گرفته‌ایم — «کلمات آفتاب‌پرست».
با «آفتاب‌پرست‌های زبانی» آشنا شوید
یک آفتاب‌پرست را تصور کنید. روی برگ‌های سبز، سبز می‌شود؛ روی تنه‌های قهوه‌ای درخت، قهوه‌ای می‌شود. رنگ آن کاملاً به محیطی که در آن قرار دارد بستگی دارد.
در زبان نیز چنین «آفتاب‌پرست‌هایی» وجود دارند. آن‌ها یک کلمه هستند، با املای و تلفظ کاملاً یکسان، اما کافی است آن را در «محیط‌های» مختلف (که ما معمولاً آن را «بستر کلام» یا «متن» می‌نامیم) قرار دهید، معنای آن ۱۸۰ درجه تغییر می‌کند، حتی ممکن است کاملاً برعکس شود.
به عنوان ساده‌ترین مثال، کلمه left را در نظر بگیرید:
Everyone left the party.(همه مهمانی را ترک کردند.)Only two cookies are left.(فقط دو کوکی باقی مانده است.)
می‌بینید، کلمه left هم می‌تواند به معنای «ترک کردن» باشد و هم به معنای «باقی ماندن». اینکه واقعاً چه معنایی دارد (یا چه رنگی است)، کاملاً به کلمات اطرافش بستگی دارد.
به این نوع کلمات، در اصطلاح علمی «Contronym» گفته می‌شود، اما آیا لقب «آفتاب‌پرست» خیلی راحت‌تر در خاطر نمی‌ماند؟
چگونه این آفتاب‌پرست‌ها را «رام» کنیم؟
این کلمات «آفتاب‌پرست»، جذابیت زبان هستند، اما اغلب دام‌های ارتباطی نیز به شمار می‌روند. آن‌ها بیش از همه دوست دارند در جملات مبهم ظاهر شوند و شما را به حدس و گمان وادارند.
مثلاً این جمله که در اسناد تجاری و حقوقی بسیار رایج است:
The committee will sanction the new policy.
کلمه sanction در اینجا دقیقاً به چه معناست؟
- هم می‌تواند به معنای «تأیید» این سیاست جدید باشد.
- و هم می‌تواند به معنای «تحریم» یا «مجازات» این سیاست جدید باشد.
بالاخره حمایت است یا مخالفت؟ همه چیز به بستر کلام (context) بستگی دارد. اگر پیش از آن گفته شده باشد: «پس از بحث و گفتگوهای فراوان، همگی به اتفاق آرا معتقد بودند که منافع این سیاست بیشتر از معایب آن است»، در آن صورت sanction به معنای «تأیید» است. و اگر پیش از آن گفته شده باشد: «این سیاست قوانین شرکت را نقض می‌کند»، در آن صورت sanction به معنای «تحریم» یا «مجازات» است.
پس، تنها راز رام کردن این آفتاب‌پرست‌های زبانی این است: هرگز یک کلمه را به صورت مجزا نگاه نکنید، بلکه کل «محیطی» که در آن قرار گرفته است را مشاهده کنید.
متن یا بستر کلام، همان محیطی است که رنگ آفتاب‌پرست را تعیین می‌کند. یک ارتباط‌گیرنده واقعاً ماهر، کسی است که در تفسیر بستر کلام چیره دست باشد.
ارتباطات بین‌المللی؟ چالش آفتاب‌پرست‌ها دوچندان می‌شود
گرفتن این «آفتاب‌پرست‌ها» در زبان مادری خودمان به اندازه کافی دشوار است. تصور کنید وقتی با دوستان، مشتریان یا همکاران خارجی ارتباط برقرار می‌کنید، این چالش چقدر بزرگ‌تر می‌شود؟
در پس‌زمینه‌های فرهنگی مختلف، برداشت افراد از «محیط» تفاوت‌های زیادی دارد. یک کلام مودبانه از جانب شما ممکن است توسط طرف مقابل جدی گرفته شود؛ یک شوخی بی‌ضرر از نظر شما، شاید فرهنگ طرف مقابل را رنجانده باشد. خطر سوء تفاهم ناشی از کلمات «آفتاب‌پرست» در ارتباطات فراملی به شدت افزایش می‌یابد.
در این مرحله، تنها تکیه بر نرم‌افزارهای ترجمه کلمه به کلمه به هیچ وجه کافی نیست. شما به ابزاری هوشمندتر نیاز دارید که به شما کمک کند معنی واقعی را از بین کلمات درک کنید.
این دقیقاً همان مشکلی است که برنامه‌های چت هوشمندی مانند Intent قصد حل آن را دارند. این برنامه فقط حرف‌های شما را ترجمه نمی‌کند؛ هوش مصنوعی داخلی آن می‌تواند بستر کلام را بهتر درک کند و به شما کمک کند تا با دوستان خود در سراسر جهان، ارتباطی دقیق‌تر و بومی‌تر داشته باشید. این برنامه مانند یک متخصص زبان همراه شماست که اطمینان می‌دهد منظور شما به درستی منتقل می‌شود، و به این ترتیب در ارتباطات بین فرهنگی، دیگر از آن «آفتاب‌پرست‌های» دمدمی مزاج هراسی نخواهید داشت.
زبان ذاتاً غنی و پیچیده است. دفعه بعد که با کلمات یا عبارات گیج‌کننده مواجه شدید، عجله نکنید و به خودتان شک نکنید. تلاش کنید مانند یک کارآگاه عمل کنید، به دنبال سرنخ‌هایی در اطراف آن بگردید تا ببینید این «آفتاب‌پرست» دقیقاً می‌خواهد به چه رنگی درآید.
وقتی شروع به لذت بردن از این فرآیند حل معما کنید، به راستی بر هنر ارتباطات تسلط خواهید یافت.