რატომ არის იაპონელებთან საუბარი ასეთი დამღლელი? ნუღარ იზეპირებთ, "ურთიერთობების რუკა" წამში გაგაგებინებთ!

ეს შეგრძნება გქონიათ?

ახალგაცნობილ ადამიანთან, განსაკუთრებით კი განსხვავებული კულტურული წარმომავლობის კოლეგასთან ან კლიენტთან საუბრისას, ყოველთვის თავს ძალიან ფრთხილად გრძნობთ, თითქოს ყინულზე დადიოდეთ. გეშინიათ, ერთი სიტყვა არასწორად არ წამოგცდეთ, რომ ატმოსფერო წამში უხერხული არ გახდეს. გულში ჩუმად ლოცულობთ: "ღმერთო ჩემო, ხომ არ მომივიდა ახლა ზედმეტად თავისუფლად საუბარი?"

განსაკუთრებით იაპონური ენის სწავლისას, რთული "კეიგოს" (Keigo - თავაზიანი ენა) წინაშე ბევრი პირდაპირ ნებდება. ყველა ხომ "თქმას" ნიშნავს, რატომ უნდა იყოს ამდენი ვარიანტი:「言う」「言います」「申す」「おっしゃる」?

თუ თქვენც მსგავსი დაბნეულობა გაქვთ, მინდა გითხრათ: პრობლემა არც იმაშია, რომ თქვენი ენა არ არის საკმარისად კარგი, და არც იმაში, რომ ცუდი მეხსიერება გაქვთ.

პრობლემა ისაა, რომ ჩვენ ყველანი მიჩვეულები ვართ ენას, როგორც "სათარგმნელ ამოცანას" ვუყურებდეთ, მაგრამ უგულებელვყოფთ კომუნიკაციის მიღმა არსებულ უხილავ "სოციალურ რუკას".

კომუნიკაცია თარგმანი კი არა, პოზიციონირებაა

წარმოიდგინეთ, რომ იყენებთ "ურთიერთობების GPS-ს". ყოველ ჯერზე, როცა ვინმეს ესაუბრებით, ჯერ ორი კოორდინატი უნდა დაადგინოთ:

1. ვერტიკალური კოორდინატი: ძალაუფლების დისტანცია (თქვენ ხართ ზემოთ, თუ მე?)
2. ჰორიზონტალური კოორდინატი: ფსიქოლოგიური დისტანცია (ჩვენ "შიდა წრის" წევრები ვართ, თუ "გარე წრის"?)

"ძალაუფლების დისტანცია" გულისხმობს სოციალურ სტატუსს, ასაკს ან სამუშაო ადგილზე იერარქიულ ურთიერთობას. თქვენი უფროსი, კლიენტი, უფროსი თაობის წარმომადგენელი, ყველა თქვენს "ზემოთაა"; თქვენი მეგობრები, თანაბარი რანგის კოლეგები კი ერთსა და იმავე დონეზე არიან.

"ფსიქოლოგიური დისტანცია" გულისხმობს ურთიერთობის სიახლოვესა და დაშორებას. ოჯახის წევრები, ახლო მეგობრები თქვენი "შიდა წრის" წევრები არიან (იაპონურად uchi), თქვენ მათთან თითქმის არ გაქვთ საიდუმლოებები, ურთიერთქმედების რეჟიმი სპონტანური და თავისუფალია. ხოლო სუპერმარკეტის გამყიდველი, პირველად ნანახი კლიენტი, "გარე წრის" წევრები არიან (იაპონურად soto), თქვენი ურთიერთქმედება მათთან მიჰყვება დადგენილ "სოციალურ სცენარს".

ეს რუკა განსაზღვრავს, თუ რომელ "საკომუნიკაციო მარშრუტს" აირჩევთ.

ენა, ეს თქვენ მიერ არჩეული მარშრუტია

ახლა ისევ დავუბრუნდეთ იაპონურ ენაში იმ თავის ტკივილად ქცეულ სიტყვებს:

• ახლო მეგობართან საუბრისას, თქვენ რუკაზე ერთსა და იმავე დონეზე ხართ, ფსიქოლოგიური დისტანცია კი ნულის ტოლია. ამ დროს თქვენ მიუყვებით "ყოველდღიურ ბილიკს" და ყველაზე თავისუფალი 言う (iu) გეყოფათ.
• უცნობებთან ან ნაკლებად ნაცნობ კოლეგებთან საუბრისას, თქვენი სტატუსი თანაბარია, მაგრამ გარკვეული ფსიქოლოგიური დისტანცია გაქვთ. ამ დროს უნდა დაადგეთ "თავაზიანობის მაგისტრალს" და 言います (iimasu) გამოიყენოთ, რათა თავაზიანად ჟღერდეთ.
• თქვენს დიდ უფროსს ან მნიშვნელოვან კლიენტს სამუშაოს შესახებ ანგარიშის წარდგენისას, ის თქვენს "ზემოთაა" და "გარე წრის" წევრად ითვლება. ამ დროს, თქვენ უნდა გადახვიდეთ "თავმდაბალ რეჟიმზე", რათა წარმოადგინოთ თქვენი ქმედება და 申す (mousu) გამოიყენოთ საკუთარი თავის დასამცირებლად.
• ამავდროულად, ამ უფროსის ან კლიენტის ქმედების მოხსენიებისას, თქვენ უნდა ჩართოთ "პატივისცემის რეჟიმი" და おっしゃる (ossharu) გამოიყენოთ მეორე პირის ასამაღლებლად.

ხედავთ, მას შემდეგ რაც ამ "რუკას" გაიგებთ, ენა აღარ იქნება ზეპირად დასასწავლი წესები, არამედ ურთიერთობების პოზიციონირებაზე დაფუძნებული ბუნებრივი არჩევანი. თქვენ არ "იზეპირებთ სიტყვებს", არამედ "მარშრუტს ირჩევთ".

ეს მხოლოდ იაპონური ენის ლოგიკა არ არის, რეალურად ის ნებისმიერ კულტურაში უნივერსალურია. დაფიქრდით, ხომ არ ესაუბრებით ინტერვიუერს იმ ხმით, რომლითაც მეგობრებთან ხუმრობთ, და არც მშობლებთან საუბრისას იყენებთ კლიენტებისადმი განკუთვნილ თავაზიან ფრაზებს. რადგან საუბრის დაწყების მომენტში, თქვენ უკვე გულში ჩუმად დაასრულეთ პოზიციონირება.

ნუ შეგეშინდებათ გზის არევის, სცადეთ ჯერ რუკას დახედოთ

ამიტომ, ენის ჭეშმარიტად ასათვისებლად და ადამიანებთან ღრმა კავშირების დასამყარებლად, მთავარი არ არის მთელი გრამატიკის დაზეპირება, არამედ "რუკის ცნობიერების" განვითარება.

შემდეგ ჯერზე, როცა ნერვიულობთ ან არ ხართ დარწმუნებული, როგორ დაიწყოთ საუბარი, ნუ იჩქარებთ მოძებნას "როგორ ვთქვა ეს ფრაზა ინგლისურად/იაპონურად".

ჯერ გულში რამდენიმე შეკითხვა დაუსვით საკუთარ თავს:

• როგორია ჩემი და ამ ადამიანის ძალაუფლების დისტანცია?
• რამდენად შორს ვართ ერთმანეთისგან ფსიქოლოგიურად? ვართ "შიდა წრის" წევრები თუ "გარე წრის" წევრები?

როდესაც ამ ორ კითხვას ნათლად უპასუხებთ, თუ რა ტონალობა და ლექსიკა უნდა გამოიყენოთ, პასუხი ხშირად თავისთავად გაჩნდება. ეს ნებისმიერ გრამატიკის წიგნზე მეტად გამოგადგებათ.

რა თქმა უნდა, უცნობი კულტურული "რუკის" შესწავლისას, გზის არევა გარდაუვალია. ამ დროს, თუ ჭკვიანი გზამკვლევი გეყოლებათ, საქმე ბევრად გაგიმარტივდებათ. მაგალითად, Intent-ის მსგავსი ხელსაწყო, რომელიც ხელოვნური ინტელექტის მთარგმნელს მოიცავს ჩატის აპლიკაციაში. როდესაც კულტურულ და ენობრივ ბარიერებს გადალახავთ და არ ხართ დარწმუნებული, სწორად იყენებთ თუ არა სიტყვებს, ის ზუსტად გადმოგცემთ თქვენს კეთილგანწყობას და პატივისცემას, რაც საშუალებას მოგცემთ, უფრო თავდაჯერებულად დაამყაროთ კავშირები მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხის ადამიანებთან, ნაცვლად იმისა, რომ საუბარი ჩაკლათ.

დაიმახსოვრეთ, ენის საბოლოო მიზანი სრულყოფილება კი არა, დაკავშირებაა.

შემდეგ ჯერზე, სანამ ალაპარაკდებით, ნუ იფიქრებთ მხოლოდ იმაზე, თუ რას იტყვით, ჯერ ნახეთ, რუკაზე სად დგახართ ორივე ერთად.

ეს არის კომუნიკაციის ნამდვილი საიდუმლო.