Түпнұсқа кітаптармен "күресуді" қойыңыз: тәсіліңізді өзгертіп, шет тілі деңгейіңізді шарықтатыңыз

Шет тілін үйренудегі ең қиын нәрсе – түпнұсқа кітаптарды оқу емес пе деп ойлайсыз ба?

Бастағанда әрқашан үлкен мақсаттар қоямыз, бірақ бірнеше бетті ашпай жатып, өзіңізді миналанған алаңда келе жатқандай сезінесіз: әр қадам сайын жаңа сөз, әр сөйлем – кедергі. Сөздікті шаршап қолдарыңыз талғанша қарайсыз, ынта-жігеріңіз толықтай жоғалады да, ақыры кітапты жауып, бұрышқа шаң жинап жатсын деп лақтырып тастайсыз.

Біз әрқашан "күштеп" оқи берсек, қандай да бір нәтижеге жетеміз деп ойлаймыз. Бірақ егер мен сізге мәселе сіздің жеткіліксіз талпынысыңызда емес, керісінше, "тәсіліңіздің" басынан бастап қате болғанында деп айтсам ше?

Шет тілін үйрену, шын мәнінде, жүзу үйренумен бірдей.

Жүзуді үйренгісі келетін адамды елестетіп көріңізші, ол не істейді?

Ол бірден Тынық мұхиттың ортасына секірмейді ғой, солай ма? Ол алдымен бассейннің таяз жерінен, аяғы жерге жететін, қауіпсіз сезінетін орыннан бастайды.

Шет тілінде оқуды үйрену де солай. Көп адам жасайтын бірінші қателік – бұл бірден "терең суға" батыл кіру. Бірден классикалық туындыларға, тереңдетілген репортаждарға шабуыл жасау – бұл жүзуге жаңадан үйреніп жүрген адамның бұғазды жүзіп өтуге бірден талпынғанымен бірдей. Нәтижесінде ол не тұншығып, жартылай өледі, немесе сенімін толықтай жоғалтады.

Дұрыс тәсіл мынада: өзіңіздің "таяз суыңызды" табыңыз.

Бұл "таяз су" – сізге "дәл келетін" материалдар: аздап қиындық тудырады, бірақ толықтай түсінбей қалатындай емес. Мысалы, сіз бұрын көрген фильмнің түпнұсқа сценарийі, өзіңіз жақсы білетін салалардағы қарапайым мақалалар, тіпті жасөспірімдерге арналған кітаптар.

"Таяз суда" сіз қорқыныштан бір қадам да алға баса алмай тұрып қалмайсыз, керісінше, тілден келетін ләззатты сезініп, сенімділігіңізді нығайтасыз.

"Құтқару шеңберіңізді" қатты ұстап тұрмаңыз

Енді сіз таяз судасыз. Бұл кезде көп адам екінші қателікке бой алдырады: "сөздік" деген құтқару шеңберін мықтап ұстап алу.

Бейтаныс сөз кездессе, бірден тоқтап, қолданбаны ашып, оның он сегіз мағынасы мен қолданылуын мұқият зерттей бастайсыз... Зерттеп болғанша, түпнұсқа мәтінге оралғанда, қай жерде оқып жатқаныңызды ұмытып қаласыз. Оқудың ырғағы мен ләззаты осылайша қайта-қайта үзіледі.

Бұл жүзу үйренгендей: әрбір ескек басқан сайын, артыңызға бұрылып, құтқару шеңберін құшақтайсыз. Осылайша сіз судың қалқымалы күшін сезінуді ешқашан үйренбейсіз, ешқашан шынымен "жүзіп" кете алмайсыз.

Шынайы "жүзе білу" – бұл жібере білу.

Әрбір бейтаныс сөзді қарамауға тырысыңыз. Контекстке қарап болжап көріңіз, дұрыс болмаса да ештеңе етпейді. Егер бір сөз қайта-қайта кездесіп, жалпы мағынаны түсінуіңізге кедергі келтірсе, онда кейін қарауға әлі де кеш емес. Миыңызға сеніңіз, оның "тіл сезімін" үйрену қабілеті өте күшті, дәл денеңіз су бетінде қалай қалқу керектігін өзі табатындай.

Сіздің мақсатыңыз "міндетті жүзу мәнері" емес, керісінше "арғы жағаға жету".

Ең қателік – мінсіздікке ұмтылу. Біз әрбір сөзді, әрбір грамматикалық ережені түсінсек қана "толық оқыдық" деп ойлаймыз.

Бұл жүзуге жаңадан үйренушінің қолының бұрышы стандартқа сай ма, дем алу мәнері әдемі ме деп үнемі ойланып отырғанымен бірдей. Нәтижесінде не болады? Ойланған сайын қимылы қатаяды да, ақырында суға батып кетеді.

Мінсіздікті ұмытыңыз, мақсатыңызды есте сақтаңыз: жалпы мағынаны түсіну, ағынды сезіну.

Оқудың негізгі мәні – ақпарат алу және әңгімеден ләззат алу, академиялық талдау жасау емес. Алдымен "шамамен түсінуге" ұмтылыңыз, "бәрін толық түсінуге" емес. Бір абзацты, бір тарауды еркін оқып біткендегі жетістік сезімі мен "ену күйі" сирек кездесетін сөздің қолданылуын түсінгеннен әлдеқайда маңызды.

Тілдің егжей-тегжейлері сіздің үздіксіз "жүзу" барысында табиғи түрде сіңіріледі. Неғұрлым алысқа жүзсеңіз, суды соғұрлым жақсы сезінесіз, техникаңыз да соғұрлым жетіледі.

"Оқырманнан" "қарым-қатынас жасаушыға" дейін

Сіз осы "жүзу стиліндегі" оқу ой-өрісін меңгергенде, шет тілін үйренудің жеңіл және тиімді болатынын байқайсыз. Сіз енді жағада дірілдеп тұрған оқушы емес, тіл мұхитында еркін жүзе алатын іздеушісіз.

Оқу – бұл ақпаратты қабылдау, "жеке жаттығу". Ал нағыз "суға түсу" – бұл шынайы қарым-қатынас жасау.

Егер осы "тіл сезімін" тәжірибеде қолданғыңыз келсе, ана тілінде сөйлейтін адамдармен сөйлесіп көріңіз. Бұл бассейннен нағыз жағажайға шыққандай, үйрену нәтижеңізді тексерудің ең жақсы жолы. Өзіңіздің жақсы сөйлей алмайтыныңызға, түсінбей қалатыныңызға алаңдауыңыз мүмкін, бірақ ұмытпаңыз, сіз "жүзу" ой-өрісін меңгердіңіз – қателік жасаудан қорықпаңыз, процестен ләззат алыңыз.

Мысалы, Intent сияқты құралдар нақты қарым-қатынас жағдайына кіргендегі сіздің "ақылды қалтқыңыз" болып табылады. Оның кіріктірілген ЖИ аудармасы бүкіл әлемдегі адамдармен кедергісіз қарым-қатынас жасауға мүмкіндік береді. Сөйлеуден қиналған кезде, ол сізге бірден көмектеседі, бірақ сіздің "ой ағыныңызды" бұзбайды. Бұл сізге қауіпсіздік сезімін береді және шынайы тілдік қабілетіңізді барынша дамытуға мүмкіндік береді.

Ендеше, кітаптармен "күресуді" қойыңыз.

Шет тілін үйренуді жүзу үйренгендей елестетіңіз. Өзіңіздің "таяз суыңыздан" бастаңыз, "құтқару шеңберін" батыл жіберіңіз, әрбір егжей-тегжейге емес, "жүзіп кетудің" жалпы сезіміне назар аударыңыз.

"Суға тұншығудан" қорықпайтын болсаңыз, тіл мұхиты сіз ойлағаннан әлдеқайда тартымды екенін түсінесіз.

Қазір сынап көріңіз, өзіңіздің "таяз суыңызды" табыңыз, ішіне секіріңіз де, жүзіңіз!