Шет тілін «швед үстелі» тәсілімен оқуды доғарып, «жеке мәзір» таңдаңыз!
Сіз де осылайсыз ба: телефоныңызда ондаған шет тілін үйрететін қосымшалар, кітап сөреңізде «Бастапқыдан шеберлікке дейін» деген кітаптар үйіліп тұр, ал таңдаулылар тізіміңізде жүздеген оқу видеолары бар. Нәтижесі не болды? Бірнеше ай бойы әуреленіп, әлі де бір ғана «Hello, how are you?» деген сөзді білесіз бе?
Біз әрқашан оқу ресурстары неғұрлым көп болса, соғұрлым жақсы болады деп ойлаймыз, дәл бір аса сәнді швед үстеліне (буфетке) кіріп, әр тағамның дәмін татып көргіңіз келгендей. Бірақ соңында асқазаныңыз ауырып, ыңғайсыздық туғызады, алайда бірде-бір тағамның нағыз дәмін есіңізге түсіре алмайсыз.
Мұндай «швед үстелі» тәрізді оқу тек таңдау кезіндегі алаңдаушылық пен үстірт білім алудан туындайтын шаршауды ғана әкеледі.
Шындығында, шет тілін үйрену мұқият дайындалған «жеке мәзірдегі» тағамдардың дәмін татуға ұқсайды. Тағамдар көп емес, бірақ әрқайсысы бас аспазшы тарапынан сізге арнап жасалған, бұл сізге оны мұқият татып, ұзақ уақыт есте сақтауға мүмкіндік береді.
Көптеген ресурстардың ішінде адасып қалудан гөрі, өзіңізге арналған «оқудың жеке мәзірін» жасағаныңыз дұрыс. Ең бастысы – қанша нәрсеге иелік емес, керісінше, қолыңыздағыны қалай «пайдалана білуде».
Өзіңіздің «тіл шебер аспазшысы» болғыңыз келе ме? Алдымен өзіңізге мына сұрақтарды қойыңыз:
1. Сіз кім үшін «ас әзірлеп» жатырсыз? (Оқу кезеңіңізді анықтаңыз)
Сіз алғаш рет ас әзірлеп жатқан жаңа бастаушысыз ба, әлде тәжірибелі дәмтаңдаушысыз ба?
Егер сіз жаңа бастаушы болсаңыз, қорықпаңыз. Нарықта «жаңа бастаушыларға ыңғайлы» көптеген ресурстар бар, олар дәмдеуіш қорапшалары дайын жартылай фабрикаттар сияқты, сізге оңай бастауға көмектеседі. Сізге нақты нұсқаулар мен жедел кері байланыс қажет, бұл сіздің сеніміңізді арттырады.
Егер сізде тіл үйренуде белгілі бір тәжірибе болса, дәл бір дәмтаңдаушы сияқты, онда сіз «түпнұсқаға жақын» материалдарды қолданып көре аласыз. Мысалы, түпнұсқа фильмдерді тікелей көруге, қарапайым шет тіліндегі мақалаларды оқуға болады. Сіз күрделі болып көрінетін материалдардан өзіңізге қажетті «мәнді» қалай алу керектігін жақсы білесіз.
2. Сіз қандай «дәмін» жақсы көресіз? (Өзіңізге ұнайтын әдісті табыңыз)
Өткенді еске түсіріңізші, бұрын бір нәрсені үйренгенде қай әдіс сізге ең қатты ұнады?
- Көрнекілік арқылы үйренетін адамсыз ба? Сіз видеоларды, суретті қосымшаларды және комикс кітаптарын көргенді ұнататын шығарсыз.
- Есту арқылы үйренетін адамсыз ба? Подкасттар, аудиокітаптар және шет тіліндегі әндер сіздің ең жақсы серігіңіз болады.
- Өзара әрекеттесу арқылы үйренетін адамсыз ба? Сізге тәжірибеде үйрену қажет, мысалы, тіл ойындарын ойнау, тіл серігін тауып сөйлесу.
Өзіңіз ұнатпайтын әдіспен оқуға мәжбүрлемеңіз. Шет тілін үйрену ауыр жұмыс емес, сізді «қызықтыратын» әдісті тапсаңыз ғана оны жалғастыра аласыз.
3. Бұл «үлкен тағамның» мақсаты не? (Оқу мақсатыңызды нақтылаңыз)
- Шетелге саяхаттағанда тамаққа тапсырыс беру үшін бе? Онда сізге «саяхатқа арналған экспресс-курс» қана қажет, негізгі диалогтар мен жиі қолданылатын сөздерді үйрену жеткілікті.
- Шетелдік достарыңызбен емін-еркін сөйлесу үшін бе? Бұл үшін «толыққанды тамақ» қажет. Сізге грамматиканы жүйелі түрде оқып, сөздік қорыңызды арттыру, ең бастысы, нақты диалогтарды көп жүргізу қажет.
- Кәсіби саладағы әдебиетті түсіну үшін бе? Онда сіздің мәзіріңіздегі негізгі тағам «тереңдетілген оқу және кәсіби терминдер» болады.
Мақсаттар әртүрлі болғандықтан, сіздің «мәзіріңіз» де мүлдем басқаша болады. Мақсатыңызды нақтылағанда ғана, дұрыс таңдау жасап, уақытты ысырап етуден аулақ боласыз.
4. Ең маңызды «негізгі тағам» не? (Сөйлейтін кез келді)
Сіз қанша «бастапқы тағам» (сөз жаттау, грамматика үйрену) дайындасаңыз да, ақыр соңында «негізгі тағамды» — тілді нақты қолдануды — ұсынуыңыз керек.
Бұл көптеген адамдар ең қатты қорқатын және ең оңай назардан тыс қалдыратын қадам. Біз көбінесе дайындық кезеңінде бар күшімізді сарп етіп, астың соңғы мақсаты оны дәмдеу екенін ұмытып кетеміз.
Кемшіліксіз сөйлеймін деп уайымдамаңыз. Нағыз қарым-қатынас ешқашан мінсіз емтихан емес. Батыл сөйлеңіз, тіпті қарапайым сәлемдесудің өзі сәтті «ас әзірлеу» болып табылады. Сіз тіл серігін таба аласыз немесе әлемнің кез келген адамымен оңай сөйлесуге көмектесетін құралдарды пайдалана аласыз. Мысалы, Intent сияқты чат қосымшалары, оның кіріктірілген ЖИ аудармасы тілдік кедергілерді бұзуға көмектеседі, бұл сізге ана тілінде сөйлейтіндермен сөйлескен кезде дұрыс тіркестерді үйренуге мүмкіндік береді және қате сөйлеп қоямын деп қауіптенбейсіз. Бұл сізге үйренген ингредиенттеріңізді шынымен де дәмді тағамға айналдыруға көмектесетін, әрдайым дайын тұратын «көмекші аспазшы» сияқты.
Сонымен, бүгіннен бастап, сізді шатастыратын қосымшаларды өшіріп, кітап сөреңіздегі шаң басқан оқулықтарды тазалаңыз.
Оқудың «швед үстелінде» мақсатсыз жүгіруді тоқтатыңыз. Сабыр сақтап, өзіңізге арналған «жеке мәзір» жасаңыз.
Өзіңізге ең қолайлы екі-үш жоғары сапалы «ингредиентті» таңдап, содан кейін оны шын жүрегіңізбен дәмдеңіз, зерттеңіз және ләззат алыңыз. Сонда сіз тіл үйренудің осындай тамаша дәмді мереке бола алатынын көресіз.