Жарт жыл шет тілін оқысаң да, шетелге саяхаттағанда неге тілің байланып қалады?

Бәрімізде мұндай жағдай болған:

Алдағы саяхатыңа дайындалып, бірнеше ай бұрын қолданбалар арқылы шет тілін оқи бастайсың, күнде сөз жаттап, сенімің мол болады. Жергілікті тұрғындармен еркін әңгімелесіп, олар сияқты тамаққа тапсырыс беріп, тар көшелердегі жасырын құпияларды оңай ашамын деп армандайсың.

Бірақ шындық мынада...

Шетел көшесінде тұрғаныңда, мұқият дайындаған тіл білімің тамағыңа тығылып қалғандай болады. Соңында еркін айта алатының "Сәлеметсіз бе", "Рахмет", "Мынау" және "Қанша тұрады?" ғана болып шығады.

Нәтижесінде, жергілікті тұрғындармен барлық қарым-қатынасың суық мәмілелерге айналады. Туристік қонақүйлерде тұрып, туристік мейрамханаларда тамақтанасың, үлкен "туристік көпіршіктің" ішінде қамалып қаласың да, ешқандай шынайы байланыс сезінбейсің. Саяхат аяқталғанда, суреттерден басқа ештеңе қалмағандай болады.

Неліктен бұлай болады? Мәселе сенің жеткіліксіз тырысқаныңда емес, керісінше, сен қате "кілтті" алып барғансың.

Қолыңда ұстағаның – "байланыс кілті" емес, "мәміле кілті".

Елестетіп көрші, тіл – есік ашатын кілт. Көпшілік үйренетіні – "мәміле кілті".

Бұл кілт өте пайдалы; ол саған "зат сатып алу", "қонақүйде тұру", "тамаққа тапсырыс беру" сияқты есіктерді ашуға көмектеседі. Ол саяхатта "аман қалуыңа" мүмкіндік береді. Бірақ оның функциясы осымен шектеледі.

Ол саған шынымен қызықты, жылы, адамдардың жүрегіне жол ашатын есіктерді ашуға көмектесе алмайды — мысалы, кафе иесімен есігінің алдында жатқан еріншек мысығы туралы сөйлесу, базардағы апайдан қай жемістің тәттірек екенін сұрап білу, немесе жергілікті тұрғынның күлімдеп, тек өзі білетін қысқа жолды көрсетуі.

Бұл есіктерді ашу үшін мүлдем басқа кілт керек. Біз оны "байланыс кілті" деп атаймыз.

Ендеше, бұл сиқырлы "байланыс кілтін" қалай жасап, қалай қолданамыз?

Бірінші қадам: "Кілтіңді" қайта жасақтау – шынымен де диалогты бастай алатын сөйлемдерді үйрену.

"Мәміле кілтінің" құрылымы "Маған керек..." дегенге негізделген. Ал "байланыс кілтінің" құрылымы "Мен көріп тұрмын/сезініп тұрмын..." дегенге негізделген.

"Маған кофе керек" дегенді жаттап жүруді доғар. Келесі жолы мыналарды үйреніп көр:

• Айналаға қатысты пікірлер: "Бүгін ауа райы керемет!", "Мына жердің музыкасы өте жақсы естіледі.", "Мына тағам тым дәмді!"
• Шынайы мақтаулар: "Дүкеніңіз өте әдемі екен.", "Итіңіз қандай сүйкімді!", "Сіз жасаған кофе қандай хош иісті!"
• Сезім мен күйді білдіру: "Қандай ыстық!", "Аздап ащы екен.", "Қандай қызық!"

Бұл сөйлемдер "байланыс кілтінің" күрделі тістері сияқты. Олар бірдеңе сұрау үшін емес, бөлісу үшін. Олар мәмілені аяқтау үшін емес, қарым-қатынасқа шақыру үшін. Қарапайым "Иә, бүгін ауа райы шынымен де жақсы екен" деген сөздің өзі бір сәтте кедергіні бұзып, күтпеген әңгіме бастауға жетелейді.

Екінші қадам: Дұрыс "есікті" табу – туристер бара бермейтін жерлерге бару.

"Байланыс кілтін" ұстай тұрып, туристік кәдесый дүкендері сияқты тек "мәміле" қажет жерлерде айналып жүрудің еш мағынасы жоқ.

Сен шынымен де ашуға тұрарлық "есіктерді" табуың керек.

• Ірі желілерден бас тартып, шағын жеке дүкендерді таңда. Негізгі жолдан екінші немесе үшінші тар көшеге бұрылсаң, мүлдем басқа әлемді көресің. Ондағы дүкен иелерінің асығысы жоқ, адамдармен әңгімелесуге құлықтырақ болады.
• Жергілікті тұрғындардың өмір салтын сезін. Кішкене жалау ұстаған жүз адамдық туристік топқа қосылғаннан гөрі, жергілікті сайттардан аспаздық курстарды, қолөнер шеберханасын тауып ал немесе жергілікті демалыс күнгі базарды аралап көр. Бұл жерлерде өмірге ынта-жігері мол адамдарды кездестіресің, олар сенің ең жақсы жаттығу серіктерің болады.

Өте қызықты болып көрінетін "есік" тапқанда, еш ойланба, күлімсіреп, "байланыс кілтіңді" батылдықпен сол есікке кіргіз.

Үшінші қадам: "Кілтті" батыл бұрау – "кемшіліктеріңді" қабылдау.

Көптеген адамдар сөйлеуге батылы бармайды, себебі өздерінің сөздері стандартқа сай емес, еркін емес болып, қате жіберіп аламыз деп қорқады.

Бірақ есіңде болсын: Сенің "кемшіліктерің" – "байланыс кілтінің" ең тартымды бөлігі.

Сен кекештеніп, қарсы тараптың тілінде сөйлеген кезде, өте маңызды хабарлама бересің: "Мен – тырысып үйреніп жатқан қонақпын, мен сіздің мәдениетіңізді құрметтеймін және сізбен қарым-қатынас жасауға құштармын."

Мұндай шынайы ынта-жігер кемелді грамматикадан гөрі адамдардың жүрегін тебірентеді. Адамдар сенің тырысқаның үшін шыдамдырақ және мейірімдірек болады, тіпті өздігінен сені түзеп, жаңа сөздер үйретуі де мүмкін. Сенің "кемшіліктерің" керісінше, бір рұқсатнамаға айналып, көбірек мейірім мен көмек алуыңа мүмкіндік береді.

Әрине, кейде батылдық танытсаң да, әңгімең бір сөзге кептеліп, үзіліп қалуы мүмкін. Тереңірек әңгімелесуді қаласаң, бірақ "байланыс кілтің" уақытша істен шығып қалса не істейсің?

Мұндай кезде Lingogram сияқты құралдар көмекке келеді. Ол кез келген есікті оңай ашуға көмектесетін "әмбебап кілт" сияқты. Бұл чат қолданбасы күшті жасанды интеллект аударма функциясымен жабдықталған, бұл саған ана тіліңде теруге және оны бірден қарсы тараптың тіліне аударуға мүмкіндік береді. Ол тіл кедергісінен ыңғайсыз үнсіздікке ұшыраусыз, маңызды әңгімелерді кедергісіз жалғастыруға көмектеседі.

Сонымен, келесі саяхатың алдында жол қалтаңды қайта қарастыр.

Төлқұжатың мен әмияныңнан басқа, мұқият жасалған "байланыс кілтін" де ала кетуді ұмытпа.

Тіл үйренуді "аман қалу" үшін орындалатын тапсырма ретінде қарауды доғарып, оны "байланыс" үшін басталатын шытырман оқиға деп есепте. Сонда әлем саған ешқашан елестетпеген, жылырақ, шынайырақ жолмен есігін айқара ашатынын көресің.