Waarom je vertalingen altijd 'net niet' zijn?

Heb je dit weleens meegemaakt?

Je ziet een geweldige Engelse zin en wilt die aan een vriend vertalen, maar als je het zegt, voelt het gewoon niet goed. Of je chat met een buitenlandse klant via vertaalsoftware en hun antwoord laat je keer op keer in verwarring achter, met het gevoel dat er meer achter zit dan wat er gezegd wordt.

We denken vaak dat vertalen neerkomt op het vervangen van woorden van taal A door woorden van taal B, alsof je met bouwblokken speelt en een één-op-één-correspondentie volstaat. Maar het resultaat is vaak dat we iets creëren dat nergens op lijkt – elk woord is op zich correct, maar samengevoegd klinkt het stug, vreemd, of wordt de oorspronkelijke betekenis zelfs volledig misbegrepen.

Waar zit het probleem?

Omdat goede vertalingen, in essentie, geen 'woorden uitwisselen' zijn, maar 'koken'.

Wees geen 'woordenboekzoeker', maar een 'chef-kok'

Stel je voor dat je een recept in handen hebt. Het recept zegt: zout, suiker, sojasaus, azijn.

Wat zou een beginnende kok doen? Zich strikt aan de grammen houden en alle ingrediënten in één keer in de pan gooien. Het resultaat? Waarschijnlijk een 'culinair gedrocht' met een vreemde smaak.

En wat zou een echte chef-kok doen? Die denkt eerst: Welk gerecht ga ik vandaag maken? Is het zoetzure varkenshaas, of hartig gestoofd varkensvlees? Voor wie is dit gerecht bedoeld? Voor een Kantonees die van lichte smaken houdt, of een Szechuaner die niet zonder pittig eten kan?

Kijk, dezelfde ingrediënten (woorden) worden in verschillende gerechten (contexten) op totaal verschillende manieren gebruikt, in verschillende hoeveelheden en in een andere volgorde.

Met taal is het net zo.

Die houterige vertalingen die 'net niet' zijn, komen van die beginner die alleen maar ingrediënten erin giet. Maar echt goede communicatie vereist een 'chef-kok-mentaliteit'.

De drie geheime tips van de 'chef-kok'

1. Bekijk eerst het 'menu', bepaal dan de 'bereidingswijze' (onderscheid de gelegenheid)

Je bereidt een huiselijk ontbijt niet op dezelfde manier als een Michelin-sterrendiner. Op dezelfde manier verschillen de 'finesse' en 'smaak' die nodig zijn voor het vertalen van een serieus juridisch contract volledig van die voor het vertalen van een grap onder vrienden.

• Juridisch contract: Vereist precisie en striktheid; elk woord moet eenduidig zijn. Dit is als een staatsbanketgerecht met een complex bereidingsproces, waarbij geen detail mag afwijken.
• Romans en poëzie: Streven naar sfeer en esthetiek, en vereisen rijk taalgebruik en een vindingrijk ritme. Dit is als een verfijnd dessert: het moet niet alleen heerlijk zijn, maar er ook prachtig uitzien.
• Dagelijkse gesprekken: Draaien om vriendelijkheid, natuurlijkheid en authenticiteit. Dit is als een stomende kom huisgemaakte noedels; wat je zoekt, is dat gevoel van comfort en warmte.

Vraag jezelf, voordat je vertaalt of spreekt: Wat voor 'gerecht' maak ik? Is het een formeel banket, of een ontspannen afternoon tea? Als je dit helder voor ogen hebt, is je woordkeuze en toon al voor de helft geslaagd.

2. Proef de 'smaak', kijk niet alleen naar de 'ingrediënten' (begrijp de implicatie)

Veel uitdrukkingen kunnen qua letterlijke en werkelijke betekenis mijlenver uiteenliggen.

Denk bijvoorbeeld aan het Engelse 'Break a leg!', letterlijk 'breek een been'. Dat klinkt als een vloek, maar de werkelijke betekenis is 'succes met je optreden!'. Dit is vergelijkbaar met het Chinese karakter '油' (yóu, olie); in het woord '加油' (jiāyóu, aanmoedigen/gassen) heeft het totaal geen relatie met eetbare olie.

Dit zijn de unieke 'smaken' van een taal. Als je je alleen richt op de 'ingrediëntenlijst' (individuele woorden), zul je nooit de ware smaak van het gerecht proeven. Gevorderde communicatie is niet gebaseerd op woord-voor-woord vertaling, maar op het 'smaakgevoel' om de emoties en intenties van de ander te doorgronden.

3. Laat taal geen 'struikelblok' zijn voor communicatie

De meesten van ons zijn geen 'topchefs' van taal, en bij interculturele communicatie raken we gemakkelijk in de war tijdens het 'koken'. We willen oprechte verbindingen leggen met mensen over de hele wereld, ideeën delen, en niet alleen koude woorden uitwisselen.

Wat we nodig hebben, is een slimme assistent die zowel de 'ingrediënten' als de 'bereidingswijze' begrijpt.

Dat is precies de reden voor het bestaan van tools zoals Intent. Het is niet zomaar een vertaler, maar meer een 'AI-communicatiechef' die jou begrijpt. De ingebouwde AI-vertaling helpt je de cultuur en context achter verschillende talen te begrijpen, en de subtiele nuances op te vangen die 'alleen intuïtief te begrijpen zijn'.

Met Intent, wanneer je chat met vrienden, klanten of partners, helpt het je om wat je wilt zeggen in 'alledaagse taal' op een authentieke en natuurlijke manier over te brengen, waardoor de ander het gevoel krijgt dat hij of zij met een local praat. Het doorbreekt niet de taalbarrière, maar de kloof tussen de harten.

Volgende keer, wanneer je wilt communiceren met mensen aan de andere kant van de wereld, onthoud dan:

Neem geen genoegen meer met het zijn van een 'woordenverplaatser'. Probeer te denken, te voelen en te creëren als een chef-kok.

Echte communicatie gaat er niet om dat de ander jouw 'woorden' begrijpt, maar dat de ander jouw 'hart' voelt. Dat is de ware magie van het overbruggen van talen en het verbinden van de wereld.