Bestaat het 'echte' nieuwjaarsgevoel nog?

We verzuchten vaak dat Chinees Nieuwjaar steeds minder van zijn traditionele sfeer heeft. De gebruiken die eens zo rijk waren aan rituele betekenis, lijken langzaam te worden verdrongen door digitale rode enveloppen en algemene gelukswensen via de telefoon.

Wat we missen, is wellicht niet alleen de traditie op zich, maar eerder een gevoel van diepe verbondenheid met onze cultuur.

Vandaag wil ik het met je hebben over Kerstmis in Rusland. Hun verhaal is als het terugvinden van een lang verloren ‘familiegeheim receptenboek’, en kan ons misschien wel interessante inzichten bieden.

Lang, lang geleden: Het receptenboek vol 'magie'

Stel je voor dat je thuis een receptenboek hebt dat al generaties lang wordt doorgegeven. Niet zomaar een kookboek, maar een bundel feestelijke, geheime recepten, doordrenkt met magische rituelen.

In het oude Rusland was Kerstmis precies zo'n 'boek'.

Op kerstavond was het eerste wat elk gezin deed, nog vóór het versieren van de kerstboom, het grondig schoonmaken van plafonds, muren en vloeren met jeneverbestakken. Daarna ging de hele familie samen naar de stoomsauna om het stof van het voorbije jaar af te spoelen.

Zodra de avond viel, begon de ware 'magie'. Kinderen knutselden een grote ster van papier en hout, en trokken daarmee van deur tot deur, zingend en de bewoners prijzend. De gulle bewoners beloonden hen dan met snoep, gebak en kleingeld – als een hartverwarmende schattenjacht.

Voor de eerste ster aan de hemel verscheen, vastte iedereen. Ouderen vertelden de kinderen het verhaal van de wijzen die de ster volgden en geschenken brachten aan de pasgeboren Jezus. Men geloofde dat het water op kerstavond geneeskrachtige krachten bezat; ze gebruikten 'heilig water' om zich te wassen en kneedden het zelfs door het deeg om taarten te bakken die zegeningen symboliseerden.

Elke pagina van dit ‘receptenboek’ was doordrenkt met ontzag, verbeelding en de meest pure menselijke verbindingen.

Het receptenboek: 70 jaar zoek

Stel je nu eens voor dat dit magische receptenboek abrupt werd dichtgeslagen, in een kast werd vergrendeld, en daar ruim zeventig jaar bleef liggen.

Tijdens het Sovjettijdperk was Kerstmis verboden. De complexe, poëtische tradities verloren, als vergeten spreuken, geleidelijk hun stem. Een hele generatie groeide op zonder dat ‘receptenboek’ ooit zelf te hebben ingekeken. Ze konden de vage contouren ervan alleen reconstrueren uit de spaarzame woorden van ouderen.

Er ontstond een diepe breuk in de culturele overdracht.

Nieuwe smaken op basis van herinneringen

Vandaag is de kast weer geopend, maar de tijd laat zich niet terugdraaien.

De Russen vieren hun Kerstmis tegenwoordig op 7 januari. Het is meer een verlenging van de nieuwjaarsvakantie geworden, een groots familiefeest. Mensen komen samen, genieten van heerlijk eten, toosten op het leven en doen wensen onder een prachtig versierde kerstboom. Het is hartverwarmend en vrolijk, maar de ‘smaak’ is anders dan voorheen.

Het is als dat lang verloren receptenboek: latere generaties kunnen het alleen reproduceren op basis van vage herinneringen en eigen interpretaties. Ze hebben ‘familiereünie’ als hoofdgerecht behouden, maar voegden veel moderne ‘smaakmakers’ toe. De smaak is goed, maar er ontbreekt toch iets.

Het recept herontdekken, zonder het heden te vergeten

En nu komt het meest interessante deel.

Nu proberen de Russen dat oude receptenboek ‘terug te vinden’. Ze beginnen beetje bij beetje de vergeten tradities nieuw leven in te blazen. Dit is geen complete verwerping van het heden, maar eerder als een bekwame chef-kok die zorgvuldig de meest unieke ‘smaakmakers’ uit het oude receptenboek haalt, om zo de nieuwe gerechten van vandaag meer diepgang en gelaagdheid te geven.

Ze hebben de vreugde van familiefeesten niet opgegeven, maar zijn ook begonnen die oude verhalen opnieuw te vertellen; ze genieten van de moderne gemakken, maar proberen ook die rituele gebruiken opnieuw te beleven.

Dit proces geeft hun Kerstmis meer diepgang dan ooit tevoren. Het omvat zowel de rijke geschiedenis als de warmte van het heden.

Echte traditie leeft

Het verhaal van Rusland vertelt ons een simpele waarheid: cultuur is geen antiek stuk in een museum, het heeft een levendige dynamiek. Het kan gekwetst worden, breken, maar het kan ook genezen en nieuwe takken laten groeien.

We hoeven ons niet overmatig zorgen te maken over het vervagen van de traditionele nieuwjaarssfeer. Misschien hoeven we niet star het verleden te kopiëren, maar moeten we, net als de Russen van vandaag, moedig dat ‘oude receptenboek’ openslaan. Laten we er wijsheid en inspiratie uit putten en op onze eigen manier een unieke ‘nieuwe smaak’ creëren voor deze tijd.

Ware overdracht is geen onveranderlijke herhaling, maar een proces waarin we het met begrip en liefde in onze handen laten voortgroeien.

Als je nieuwsgierig bent naar deze tijdloze verhalen en graag uit eerste hand zou willen horen van een vriend(in) uit Moskou hoe hun familie nieuwe en oude tradities combineert om feestdagen te vieren, dan mag taal absoluut geen barrière zijn.

Tools zoals Lingogram, met ingebouwde AI-vertaling, stellen je in staat om naadloos te communiceren met mensen in elke uithoek van de wereld. Een eenvoudig gesprek kan je misschien wel de polsslag van een andere cultuur laten voelen en de kostbaarheid ervaren van wat verloren was en weer gevonden is.