Nega shuncha ko‘p narsani ko‘rgan bo‘lsangiz ham, bu dunyoni anglamaysiz?
Biz hammamiz bunday lahzalarga duch kelganmiz.
Telefonimizni varaqlab, uzoqlardagi yangiliklarni ko‘rib, dunyo tartibsiz va begona tuyuladi. Do‘stlarimiz bilan suhbatlashib, fikrlarimiz butunlay zid ekanligini va muloqot qilish qiyinligini tushunamiz. Go‘yo shaffof qutida qolib ketgandekmiz, har kuni bir xil odamlarni ko‘rib, o‘xshash gaplarni eshitib, ichimizda bu dunyo tushunmovchiliklar va ajralishlarga to‘la ekanligini tobora ko‘proq his qilamiz.
Nega bunday bo‘ladi?
Chunki har birimizning miyamizda o‘zining “zavod sozlamalari” mavjud.
Bu “zavod sozlamalari” madaniyatimiz, oilamiz va ta’limimiz tomonidan shakllantirilgan. U juda samarali bo‘lib, kundalik hayotni tezda hal qilishga yordam beradi. Ammo u bizga ko‘plab “standart dasturlar”ni oldindan o‘rnatib qo‘ygan: standart qadriyatlar, standart xurofotlar, standart fikrlash usullari.
Biz hammasini o‘zimizning “operatsion tizimimiz” orqali tushunishga o‘rganib qolganmiz va ongsiz ravishda, bu dunyodagi yagona to‘g‘ri tizim deb hisoblaymiz. Boshqa “tizim”ga duch kelganimizda, birinchi reaksiyamiz qiziqish emas, balki o‘sha odam “muammoli” yoki “g‘alati” deb o‘ylash bo‘ladi.
Mana shu bizning chalkashligimiz va ajralishlarimizning ildizi.
Asl sayohat esa, miyamizga “tizimni qayta o‘rnatish” imkoniyatidir. U diqqatga sazovor joylarda suratga tushish yoki ijtimoiy tarmoqlarda post joylash emas, balki o‘z “tizimingiz”dan faol ravishda chiqib, butunlay boshqa “operatsion tizim”ni his qilishdir.
Bu sayohat sizni uch jihatdan butunlay o‘zgartiradi.
1. Siz “xurofot” virusini o‘chirib tashlaysiz
Faqat o‘z dunyomizda yashasak, boshqalar osongina bir yorliqqa qisqartiriladi – “o‘sha joydagi odamlar hammasi shunaqa”. Bu “xurofot virusi” fikrimizni yashirincha yuqtiradi.
Ammo siz chinakamiga sayohatga chiqqaningizda, hamma narsa o‘zgarganini ko‘rasiz.
Balki tilini tushunmaydigan begona odamdan yo‘l so‘rashingiz va uning ko‘rsatmalariga butunlay ishonishingiz kerak bo‘lar. Balki mahalliy aholining uyida yashashingiz, ularning oila va baxtga bo‘lgan ta’rifi siznikidan shunchalik farq qilishini, ammo shunchalik samimiy ekanligini ko‘rasiz.
Bu haqiqiy o‘zaro munosabatlarda siz o‘sha sovuq yorliqlarni o‘z qo‘llaringiz bilan birma-bir yirtib tashlaysiz. Siz tushuna boshlaysizki, turli “operatsion tizimlar” ortida, hammasi tushunilishni va hurmat qilinishni istagan insoniy “yadrolar” ekan.
Bunday ishonch va tushunishni hech qanday yangilik yoki hujjatli film bera olmaydi. U miyangizdagi “xurofot” virusini butunlay o‘chirib tashlaydi va sizga haqiqiyroq, iliqroq dunyoni ko‘rishingizga imkon beradi.
2. Siz “kognitiv moslashuvchanlik” nomli yangi funksiyani ochasiz
Tanish muhitda qolsak, biz muammolarni doimiy usullarda hal qilishga o‘rganamiz. Xuddi telefon uzoq vaqt ishlatilganda, faqat o‘sha bir nechta tez-tez ishlatiladigan ilovalarni ochganimiz kabi.
Ammo sayohat sizni “jailbreak” qilishga majbur qiladi.
Menyu tushunmaganingizda, bekat nomlarini eshitmaganingizda, kundalik “ilovalar”ingiz ishlamay qolganda, boshqa ilojingiz qolmaydi, faqat miyangizdagi uxlayotgan resurslarni ishga solishingiz mumkin. Siz imo-ishoralar, chizmalar, hatto tabassum orqali muloqot qilishni boshlaysiz. Siz tartibsizlikda tartibni, noaniqlikda zavqni topishni o‘rganasiz.
Bu jarayonni psixologlar “kognitiv moslashuvchanlik” deb atashadi – bu turli g‘oyalar va yechimlar o‘rtasida erkin almashish qobiliyatidir.
Bu shunchaki o‘tkir aql emas, u bu tez o‘zgaruvchan davrda eng qimmatli yashash ko‘nikmasidir. “Kognitiv moslashuvchanlik”ka ega inson yanada ijodkorroq va kelajakdagi qiyinchiliklarga yaxshiroq moslasha oladi. Chunki siz endi faqat bitta “standart dastur”ga ega bo‘lmaysiz, balki har xil yechimlarga to‘la “ilovalar do‘koni”ga ega bo‘lasiz.
3. Siz o‘zingizning “tizimingiz”ni chinakamiga anglaysiz
Eng hayratlanarlisi shundaki, yetarlicha turli “operatsion tizimlar”ni ko‘rganingizdan so‘ng, o‘zingiznikini birinchi marta chinakamiga anglaysiz.
Siz to‘satdan anglaysiz: “Ha, demak, biz shunday qilishga o‘rganib qolganmiz, chunki madaniy fonimiz shunday ekan.” “Biz tabiiy deb hisoblagan narsa, boshqa joyda mutlaqo boshqacha ekan.”
Bunday “o‘z-o‘zini anglash”ning uyg‘onishi o‘zingizni inkor etishingizga sabab bo‘lmaydi, balki sizni yanada tushunarliroq va xotirjamroq qiladi. Siz endi “faqat men haqman” deb qaysarlik bilan o‘ylamaysiz, balki har bir “tizim”ning o‘ziga xosligini qadrlashni o‘rganasiz.
Siz endi “zavod sozlamalari” tomonidan mahkam bog‘langan foydalanuvchi emassiz, balki turli tizim mantig‘ini tushunadigan “ilg‘or o‘yinchi”siz. Siz kengroq dunyoqarashga va chuqurroq o‘z-o‘zini anglashga ega bo‘lasiz.
Sayohatning ma’nosi hech qachon qochish emas, balki yaxshiroq qaytish uchundir.
U sizni o‘z shaxsingizdan voz kechishga majburlamaydi, balki dunyoni ko‘rganingizdan so‘ng, o‘zingizning bu dunyo xaritasidagi betakror va o‘rnini bosib bo‘lmas o‘rningizni topishga yordam beradi.
Albatta, til to‘sig‘i bu “tizim yangilanishi” sayohatining eng katta to‘sig‘i bo‘lgan. Ammo baxtimizga, biz texnologiya to‘siqlarni yorib o‘ta oladigan davrda yashayapmiz. Intent kabi sun’iy intellektga ega chat vositalari, o‘rnatilgan kuchli real vaqt tarjimon funksiyasi bilan, sizga dunyodagi har qanday odam bilan osonlikcha muloqot qilish imkonini beradi. U “universal plagin” kabidir, sizga har qanday madaniy “operatsion tizim”ga muammosiz ulanishga yordam beradi.
Endi dunyongizning faqat bitta oynasi bo‘lishiga yo‘l qo‘ymang.
Chiqing, his qiling, muloqot qiling. O‘z qo‘llaringiz bilan miyangizni qayta shakllantiring, shunda o‘zingizning yanada yaxshiroq versiyangiz va haqiqiyroq, qiziqarliroq dunyo sizni kutayotganini ko‘rasiz.
Bu yerni bosing va to‘siqsiz muloqot sayohatingizni boshlang