Bakit Palaging Lalaki ang Nagiging "Default" sa Ating Pananalita?
Naranasan mo na ba ang pakiramdam na parang hindi para sa iyo ang mundong ito, na parang hindi ito sadyang ginawa para sa iyo?
Isipin mo na lang, kung ikaw ay kaliwete, pero lahat ng gunting, lamesa, pang-abri ng lata, at maging ang mouse sa mundo ay dinisenyo para sa mga kanang kamay. Kahit na kaya mong gamitin ang mga ito, palagi mong mararamdaman na may kakaiba, na hindi ito komportable. Pakiramdam mo ay isa kang "eksepsiyon," na kailangan mong umayon sa isang "default" na patakaran.
Sa totoo lang, ang wikang ginagamit natin araw-araw ay parang mundong ito na dinisenyo para sa mga kanang kamay.
Mayroon itong "default setting" na hindi nakikita.
Ang "Factory Settings" ng Wika ay Medyo Luma na
Isipin mo, kapag binanggit natin ang mga salitang "doktor," "abogado," "manunulat," "programmer," ang unang imahe na pumapasok sa isip mo, lalaki ba o babae?
Sa karamihan ng pagkakataon, ang default natin ay lalaki. Kung babae, kadalasan ay kailangan pa nating tukuyin na siya ay "babaeng doktor" o "babaeng programmer."
Sa kabilang banda, bihira tayong gumamit ng "lalaking nurse" o "lalaking sekretarya," dahil sa mga larangang ito, ang default na imahe ay naging babae.
Bakit kaya nangyayari ito?
Hindi ito isang konspirasyon ng sinuman, kundi dahil ang ating wika ay isang napakatandang sistema. Ang "factory settings" nito ay nabuo daan-daan o libu-libong taon na ang nakalipas. Noong panahong iyon, napakalinaw ng pagkakabahagi ng trabaho sa lipunan, at karamihan ng pampublikong tungkulin ay ginagampanan ng mga lalaki. Kaya naman, ginawa ng wika ang "lalaki" bilang "default option" sa paglalarawan ng mga propesyon at identidad ng tao.
Ang 'siya' (na may panlalaking konotasyon sa Chinese) ay hindi lang tumutukoy sa lalaki, kundi kadalasan din itong ginagamit para sa isang taong hindi alam ang kasarian. Para bang sa sistema, Tao = Siya (Lalaki). At ang 'siya' (na may pambabaeng konotasyon sa Chinese) ay nagiging "Opsiyon B" na kailangan pang tukuyin.
Ito ay parang mga gunting na dinisenyo lamang para sa mga kanang kamay; hindi naman ito intensyon na magpaalis ng sinuman, pero sadyang ipinadarama nito sa kabilang kalahati ng populasyon na sila ay "hindi mainstream" at "nangangailangan ng karagdagang paliwanag."
Hindi Lang Naglalarawan ng Mundo ang Wika, Hinuhubog Din Nito ang Mundo
Maaari mong sabihin: "Gawi lang naman ito, gaano ba ito kahalaga?"
Napakahalaga. Dahil ang wika ay hindi lang isang kasangkapan sa komunikasyon; tahimik din nitong hinuhubog ang ating paraan ng pag-iisip. Kung anong mga salita ang ginagamit natin, iyon ang nagtatakda kung anong uri ng mundo ang nakikita natin.
Kung sa ating wika, ang mga salitang kumakatawan sa lakas, karunungan, at awtoridad ay palaging default na nakatuon sa kalalakihan, kung gayon, sa ating subconscious, mas maiuugnay natin ang mga katangiang ito sa mga lalaki. Ang mga tagumpay at pagiral ng kababaihan ay nagiging malabo, o maging "hindi nakikita."
Ito ay parang isang lumang mapa ng lungsod, kung saan nakaguhit lamang ang iilang pangunahing kalsada mula pa noong ilang dekada na ang nakalipas. Gamit ang mapang ito, siyempre makakahanap ka ng daan, ngunit lahat ng bagong tatag na komunidad, subway, at magagandang eskinita ay hindi mo makikita.
Ang ating mundo ay matagal nang nagbago. Ang kababaihan, tulad ng kalalakihan, ay nagliliwanag at nag-aambag sa iba't ibang larangan. Ang ating mga identidad sa lipunan ay mas mayaman pa kaysa sa "siya" (na tumutukoy sa lalaki) o "siya" (na tumutukoy sa babae). Ngunit ang "mapa" ng ating wika ay napakabagal na mag-update.
Bigyan Natin ng "System Upgrade" ang Ating Wika
Ano ngayon ang gagawin natin? Hindi naman natin maaaring itapon ang wika at magsimulang muli, hindi ba?
Siyempre, hindi kailangan. Hindi natin kailangang itapon ang buong lungsod, kailangan lang nating i-update ang lumang mapa.
Tulad ng pagsisimula nating magdisenyo ng mga espesyal na gunting at kagamitan para sa mga kaliwete, maaari rin nating sadyang "i-upgrade" ang ating mga kasangkapan sa wika, upang maging mas tumpak, mas inklusibo, at makapagpakita ng totoong mundo.
1. Gawing Nakikita ang "Hindi Nakikita." Kapag alam mong babae ang kausap mo, maluwag na gamitin ang mga salitang tulad ng "aktres," "babaeng boss," o "babaeng founder." Hindi ito pagbibigay ng espesyal na trato, kundi pagpapatunay at pagdiriwang ng isang katotohanan: Oo, may mga babae sa mga mahahalagang papel na ito.
2. Gumamit ng Mas Inklusibong Pagpapahayag. Kapag hindi sigurado sa kasarian, o nais saklawin ang lahat ng tao, maaaring gumamit ng mas neutral na salita. Halimbawa, gamitin ang "kayo" o "lahat" sa halip na "mga ginoo," at gamitin ang "bumbero" o "mga manggagawang pangkalusugan" upang ilarawan ang isang grupo.
Hindi ito tungkol sa "political correctness," kundi tungkol sa "katumpakan." Ito ay parang pag-upgrade ng system ng cellphone mula iOS 10 patungong iOS 17; hindi ito para makahabol sa uso, kundi para maging mas madaling gamitin, mas malakas, at makasabay sa kasalukuyang panahon.
Bawat pagkakataon na pumili tayo ng mas inklusibong salita, ay nagdaragdag tayo ng bagong detalye sa "mapa" ng ating pag-iisip, upang ang mga sulok na dating napapabayaan ay maging malinaw at nakikita.
Lampasan ang Wika, Makita ang Mas Malaking Mundo
Kapag ibinaling natin ang ating paningin mula sa ating paligid patungo sa mundo, mas nagiging mahalaga ang "pag-upgrade" na ito ng wika.
Kapag nakikipag-ugnayan sa mga taong may iba't ibang kultural na pinagmulan, hindi lang tayo nagsasalin ng mga salita, kundi lumalampas din tayo sa mga hangganan ng pag-iisip. Matutuklasan mo na ang iba't ibang wika ay nagtatago ng ganap na magkakaibang "default settings" at paraan ng pagtingin sa mundo.
Upang tunay na maunawaan ang isa't isa, hindi sapat ang salita-sa-salita na pagsasalin. Kailangan natin ng isang kasangkapan na tunay na nakauunawa sa kultura at konteksto, upang matulungan tayong sirain ang mga hadlang at bumuo ng matapat na koneksyon.
Ito mismo ang kahulugan ng pagkakaroon ng tool tulad ng Intent. Hindi lang ito isang Chat App; ang AI translation feature nito ay makakatulong sa iyong maunawaan ang mga maselang pagkakaiba sa kultura sa likod ng wika, na nagbibigay-daan sa iyo at sa sinumang tao sa anumang sulok ng mundo na magkaroon ng malalim at taos-pusong pag-uusap.
Sa huli, maging sa pag-upgrade ng ating sariling wika, o paglampas sa hangganan ng bansa upang maunawaan ang ibang wika, iisa lang ang hinahabol natin:
Gamit ang mas malawak na pananaw, upang makita ang isang mas totoo at mas kumpletong mundo.
At ang lahat ng ito ay maaaring magsimula sa pagbabago ng isang salita sa ating bibig.