Ingliz tilini shunchaki "yodlashni" bas qiling, til o'rganish aslida ovqat pishirishga o'xshash deb o'ylab ko'rganmisiz?
Sizda ham bunday tuyg'u bo'lganmi?
Bir necha oy sarflab, so'z lug'atlarini varaqlab chiqdingiz, grammatik qoidalarni suvdek qilib yodladingiz. Ammo ikki og'iz gapirishga uringaningizda, miyangiz bo'm-bo'sh bo'lib qoldi va yarim kun qiynalib baribir o'sha "Fine, thank you, and you?" degan gapni ayta oldingiz, shundaymi?
Biz doim til o'rganishni uy qurishga o'xshatganmiz: avval g'ishtlarni (so'zlarni) birma-bir terish, keyin sement (grammatika) bilan bog'lash kerak. Lekin natija ko'pincha shunday bo'ladi: biz juda ko'p qurilish materiallarini to'playmiz, ammo yashashga yaroqli bitta ham uy qura olmaymiz.
Muammo nimada? Balki, boshidanoq noto'g'ri o'ylagandirmiz.
Til o'rganishingiz shunchaki "masalliqlarni tayyorlash", "ovqat pishirish" emas
Haqiqiy xorijiy taom tayyorlashni o'rganishni tasavvur qiling.
Agar sizning usulingiz retseptni so'zma-so'z yodlash, har bir masalliqning grammini aniq eslab qolish bo'lsa, o'zingizni mohir oshpaz bo'la olaman deb o'ylaysizmi?
Ko'pincha yo'q.
Chunki haqiqiy pishirish shunchaki ko'rsatmalarni bajarishdan ko'proq narsa. Bu bir tuyg'u, bir ijod. Siz har bir ziravorning xususiyatini bilishingiz, yog' haroratining o'zgarishini his qilishingiz, sousning ta'mini tatib ko'rishingiz, hatto bu taom ortida qanday hikoya va madaniyat yashiringanini bilishingiz kerak.
Til o'rganish ham xuddi shunday.
- So'zlar va grammatika shunchaki sizning "retseptingiz" va "masalliqlaringizdir". Ular asosiy, zarur narsalar, ammo ularning o'zi lazzat keltira olmaydi.
- Madaniyat, tarix va fikrlash tarzi esa bu taomning "ruhi"dir. Faqatgina ularni tushunganingizdagina, tilning mohiyatini chinakamiga "tatib ko'rishingiz" mumkin.
- Gaplashish, muloqot qilish — bu sizning "oshxona"dagi jarayoningizdir. Siz qo'lingizni kesib olasiz (noto'g'ri gapirasiz), olovni yaxshi nazorat qila olmaysiz (so'zlarni noto'g'ri ishlatasiz), hatto "g'alati taom" (kulgi bo'lasiz) tayyorlaysiz. Ammo bundan nima bo'libdi? Har bir muvaffaqiyatsizlik sizga "masalliqlaringiz" va "oshxona anjomlaringiz"ni yaxshiroq tushunishingizga yordam beradi.
Ko'p odamlar tilni yaxshi o'rganolmasligining sababi shundaki, ular doim "masalliqlarni tayyorlash" bilan band bo'lishadi, ammo hech qachon haqiqiy olovda "ovqat pishirmaganlar". Ular tilni uddalash kerak bo'lgan imtihon deb biladilar, qiziqarli kashfiyot emas.
"Masalliq tayyorlovchi"dan "Gurman" darajasiga qanday ko'tarilish mumkin?
Fikrlash tarzini o'zgartirish — bu birinchi qadam. Endi "Bugun qancha so'z yodladim?" deb emas, "Bugun til bilan qanday qiziqarli ishlar qildim?" deb so'rang.
1. To'plashni bas qiling, ijod qilishni boshlang
Endi so'z ro'yxatlarini yig'ishga berilmang. Yangi o'rgangan uchta so'zingiz bilan qiziqarli kichik hikoya to'qib ko'ring, yoki derazangiz tashqarisidagi manzarani tasvirlab bering. Asosiysi mukammallikda emas, balki "ishlatish"dadir. Tilni ishlating, shunda u sizga chinakam tegishli bo'ladi.
2. O'z "oshxonangizni" toping
Ilgari biz "ovqat pishirishni" istaganimizda, bu chet elda yashashni anglatardi. Ammo hozir texnologiya bizga mukammal "ochiq oshxona"ni taqdim etdi. Bu yerda siz istagan vaqtda, istagan joyda dunyoning turli burchaklaridan kelgan odamlar bilan tilni "pishirishingiz" mumkin.
Masalan, Intent kabi vositalar aynan shu maqsadda yaratilgan. Bu shunchaki suhbat dasturi emas, balki uning o'rnatilgan AI real vaqtli tarjimasi do'stona "yordamchi oshpaz"ga o'xshaydi. Tiliniz qotib qolganda, biror so'z eslagingizdan chiqqanda, u darhol sizga yordam beradi va chet ellik do'stlaringiz bilan suhbatingiz kichik bir lug'at muammosi tufayli noqulay jimlikka aylanmasdan, uzluksiz davom etishini ta'minlaydi.
3. Mazali taomlarni tatib ko'rgandek, madaniyatni ham tatib ko'ring
Til alohida mavjud emas. O'sha mamlakatning mashhur musiqalarini tinglang, ularning filmlarini tomosha qiling, hayotidagi hazil va memlarini tushuning. Chet el hazilining kulgili joyini tushunganingizda, bu muvaffaqiyat hissi yuqori ball olishdan ko'ra ancha haqiqiyroqdir.
4. O'zingizning "muvaffaqiyatsiz asarlaringizni" qabul qiling
Hech kim birinchi urinishda mukammal taom tayyorlay olmaydi. Xuddi shunday, hech kim birorta ham xato qilmasdan chet tilini o'rganib bo'lmaydi.
Siz noto'g'ri aytgan so'zlar, noto'g'ri ishlatgan grammatikangiz aynan sizning o'rganish yo'lingizdagi eng qimmatli "eslatmalardir". Ular sizda chuqur taassurot qoldiradi va qoidalar ortidagi mantiqni chinakam tushunishingizga yordam beradi. Shunday ekan, jasorat bilan gapiring, xato qilishdan qo'rqmang.
Oxir-oqibat, til o'rganishdan maqsad rezyumedagi ko'nikmalar qatoriga yana birini qo'shish emas, balki hayotingiz uchun yangi bir darcha ochishdir.
U orqali siz endi faqat qattiq qoidalar va so'zlarni emas, balki har bir tirik odamni, har bir qiziqarli hikoyani va yanada kengroq, xilma-xil dunyoni ko'rasiz.
Intentda o'zingizning birinchi til "oshpaz do'stingizni" toping.