Zergatik eror zaitezke are errazago tranpan, “erraza” den atzerriko hizkuntza bat ikastean?

Guztiok entzun dugu halako aholkua: Atzerriko hizkuntza bat ikasi nahi duzu? Aukeratu zure ama-hizkuntzarekin "senideak diren" bat; askoz errazagoa izango da.

Adibidez, txinatar askok uste dute japoniera ikasten hasteko erraza dela, karaktere txinatar (hanzi) ugari dituelako. Era berean, frantsesa dakien norbaitek gaztelania edo italiera ikasi nahi badu, hori ere "modu erraza" balitz bezala iruditzen zaio, azken finean, biak latinetik datoz eta urtetan galdutako anaiak balira bezala dira.

Azalean, hori benetan bide labur bat da. Frantsesez "Zer moduz?" Comment ça va? da, italieraz Come stai?, eta gaztelaniaz ¿Cómo estás?. Ikusten duzu, ezta? Familia bat dirudite! Hitzek eta egitura gramatikalek antzekotasun asko dituzte.

Baina gaur, egia intuitibo baten kontrakoa partekatu nahi dizut: Batzuetan, hain zuzen ere "antzekotasun" hori da ikasketa bideko tranpa handiena.

Ezezagunik ezagunena

Sentsazio hori, mandarina hitz egiten dakien norbaitek kantoniera ikastea bezalakoa da.

"Gaur oso libre nago" ikusten duzunean, hitz guztiak ezagutzen dituzu, eta elkarrekin irakurrita, gutxi gorabeherako esanahia asma dezakezu. Hori erraza dela uste duzu! Baina konfiantzaz beteta hitz egiteari ekiten diozunean, konturatzen zara ahoskera, doinua, eta baita hitz batzuen oinarrizko esanahia ere, mandarinaarekiko mundu bat direla.

"Ulertzen dut, baina hitz egitean huts egiten dut" motako frustrazio hori da "senide hizkuntzak" ikastean dagoen zulo handiena. Bide labur bat hartzen ari zarela uste duzu, baina egia esan, minen eremuan dantzan ari zara.

Hizkuntza horietako "lagun faltsuak" (False Friends) dira lur-mina handienak. Ezagutzen dituzun hitzen berdinak dirudite, baina esanahi erabat desberdina dute.

Adibide bat: Frantsesez, "kolore" (couleur) hitza femeninozkoa da. Frantses batek gaztelania ikasten duenean, color hitza ikustean, berez femeninoa dela uste izango du. Eta emaitza? Gaztelaniaz color maskulinokoa da. Akats txiki bat, baina pentsamenduaren nagikeria agerian uzten du.

Halako zuloak nonahi daude. Zenbat eta gehiago fidatu zure ama-hizkuntzaren "esperientzian", orduan eta errazago eroriko zara. Bide labur bat hartzen ari zarela uste duzu, baina egia esan, guztiz okertzen ari zara norabidea.

Benetako erronka: ez da gogoratzea, ahaztea baizik

Hizkuntza berri bat, erabat loturarik gabekoa ikastean (adibidez, txinera eta arabiera), paper zuri bat bezala izango zara, apalki arau berri guztiak onartuz.

Baina "senide hizkuntza" bat ikastean, zure erronka handiena ez da "ezagutza berriak gogoratzea", baizik eta "ohitura zaharrak ahaztea".

1. Ahaztu zure gihar-memoria: frantsesaren ahoskera leuna da, eta hitzen azentua uniformea. Aldiz, italiera eta gaztelania erritmo eta azentu jauziz beteta daude, eta frantsesentzat hori, lur lauan ibiltzera ohituta dagoen norbaiti tangoa dantzatzen jartzea bezalakoa da, oso deseroso sentituz.
2. Ahaztu zure gramatika-intuizioa: esaldi-egitura jakin batera ohituta bazaude, zaila izango zaizu "senideen" desberdintasun txikietara egokitzea. Desberdintasun horiek txikiak izan arren, "bertakoa" eta "atzerritarra" bereizteko funtsezkoak dira.
3. Ahaztu zure "berezkoa": Ezin duzu gehiago suposatu "hitz honek esanahi hori izango du, ezta?". Erabat berria den zerbait tratatuko bazenu bezala, xehetasun bakoitzarekiko errespetua eta jakin-mina izan behar dituzu.

Nola saihestu "tranpa eder" horiek?

Beraz, zer egin behar dugu? "Bide labur" horri uko egin?

Noski ez. Ikuspegi zuzena ez da saihestea, baizik eta pentsamoldea aldatzea.

Hizkuntza berri hau, "zure antza handia duen, baina nortasun erabat desberdina duen" senide bat bezala tratatu.

Onartu zuen arteko odol-harremana (antzeko hiztegia), baina are gehiago errespetatu haren nortasun independentea (ahoskera, gramatika eta kultura-esanahi bereziak). Ez pentsa beti "berak ni bezalakoa izan behar lukeela", baizik eta izan jakin-mina "zergatik da horrela?".

Nahasita zaudenean, adibidez, lagun espainiar batekin hitz egiten ari zarenean, hitz baten erabilera frantsesezkoa bezalakoa den zalantza duzunean, zer egin? Asmatu?

Zorionez, teknologiarekin oztopoak gainditu ditzakegun garai batean bizi gara.

Buruan isilean nahasita egon beharrean, zuzenean erabili tresnak. Adibidez, Intent bezalako txat-aplikazio batek denbora errealeko AI itzultzailea du. Atzerriko lagunekin hitz egiten duzunean, berehala lagunduko dizu "antzekotasun handiagatik" sortutako gaizki-ulertuak gainditzen, konfiantzaz komunikatu ahal izateko, eta, aldi berean, benetako elkarrizketetatik erabilera jatorrenak ikas ditzazun.

Azken batean, "senide hizkuntza" bat ikastearen benetako plazera ez dago "zenbat eta errazago" den, baizik eta hizkuntza bera sakonago ulertzen laguntzen dizunean dago —erro komunak ditu, baina bakoitzak bere lurzoruan zein lore eder desberdinak eman dituen ikustean.

Utzi alde "berezkoa" dela ustearen harrokeria, eta besarkatu "horrela da" umiltasuna. Bidaia hau, orduan bakarrik bihurtuko da benetan erraza eta liluragarria.